Manyetik alanlar, 50.000 Volt üzerinde alternatif akım taşıyan havai hatlar veya indirme merkezlerinde yapılan çalışmalardır.
Taşıdıkları yüksek gerilim nedeniyle, etraflarında oluşturdukları Elektromanyetik alanın zararları kanıtlanmış Havai hatların, geçtiği yerlerin hızlıca denetlenmesi ve etrafında kesinlikle yerleşim yeri bulunmaması gerekiyor.
Bu hatlar altında yaşayanlar varsa, bu insanların kontrol altına alınması gerekiyor. Türkiye’de gerilim hatlarının olmaması gerektiği şekilde, okulların üzerinden geçtiği görülmektedir. Manyetik alanın şiddeti kaynaktan uzaklığın karesi ve içinde yayıldığı ortamın yoğunluğu ile ters orantılı olduğundan, bu hatlardan mümkün olduğu kadar uzağa gidilmesi ve bu hatların, toprak altına alınması gerekiyor.
Çalışmalar yüksek gerilim hatlarına yakın yaşayanlarda sağlık riskinin daha fazla olduğunu ortaya koymuştur.
Ani yüksek maruziyetler, yerüstü ve yer altı elektrik hatları yakınında yürümek ve elektrikli aletlere fazla yaklaşmakla oluşmaktadır.
Türkiye’de yapılmış Elektromanyetik alan çalışmalarından birisi de Bursa’nın Nilüfer ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ilçe sınırlarındaki bazı yerlerde yüksek gerilim hatlarından kaynaklanan ve limitleri aşan ölçümlere ulaşılmıştır. 74 nokta ölçümünden 17’sinde yüksek elektrik alan şiddeti saptanmıştır. En yüksek elektrik alan şiddeti değerine yüksek gerilim hattı ve baz istasyonunun birlikte bulunduğu bir sokakta ulaşılmıştır. Büyük bir alışveriş merkezi önünde 6450 V/m, basket sahasında 6180 V/m, lise bahçesinde 6210 V/m, park yürüyüş alanında 9170 V/m değerleri kaygı vericidir. Çalışmanın derinleştirildiği 2. aşamasında bir yaya kaldırımında 12610 V/m ile en yüksek değer ölçülmüştür. Yine bir konut balkonunda 10580 V/m, bir kaldırım kenarında 10980 V/m en yüksek değerler olarak bulunmuştur.
Ankara’da yapılan çalışmada Yüksek Gerilim Hatları izdüşümündeki ortanca değer 9,1 mG bulunmuştur. Ortalaması 10 mG üzerinde ölçülen yüksek gerilim hattı sayısı 11 olarak bildirilmektedir. İstanbul ve Ankara’nın bazı bölgelerinde yürütülen çalışmada halkın maruz kaldığı günlük çok düşük frekanslı Elektromanyetik alan ölçümleri değerlendirilmiştir. Ölçümler, yüksek gerilim hatlarından 20, 50 ve 200 metre uzaklıktaki evlerin içinden olmak üzere üç grupta incelenmiştir. Ölçüm verileri yüzde 46,6’sı epidemiyolojik çalışmalarda IARC tarafından kanser artışında risk olarak kabul edilen 3mG’un üzerinde bulunmuştur. Bu çalışmalar Türkiye’de kentsel alanlardaki elektrik ve manyetik alan riskine dikkat çekmektedir.
İngiltere ve Galler’de yapılan çalışmada 0-14 yaş grubundaki lösemi açısından doğumlarındaki ev adresleri yüksek gerilim hattına 200 metreden daha yakın olanların 600 metreden uzak olanlara göre 1,69 kat; 200-600 metre arasındaki uzaklıkta olanların ise 1.23 kat risk altında olduğu bildirilmiştir. (1)
İran’da yapılan başka bir çalışmada yüksek gerilim hatlarına 500 metreden daha yakın yaşayan çocuklarda akut lösemi riskini 8,8 kat, ortalama 0,45 µT’dan fazla maruziyetin ise 3,6 kat riski artırdığı bildirilmiştir.
Bu çalışmalar enerji iletim hatlarına yakın yaşamın özellikle çocukluk çağı lösemileri için önemli bir risk olduğunu göstermekte, Elektromanyetik alan kaynağına yakın yaşamın sağlığı olumsuz etkilediği tezini desteklemektedir.
Almanya’da 1995-1997 yılları arasında yapılan çalışmada yüksek gerilim hattı maruziyeti ile 40 yaş altındaki erkeklerde testis kanserinde hafif bir artış olduğu bildirilmiştir. Benzer bir ilişki Elektromanyetik alan maruziyeti olan elektrik işçileri ile artmış lösemi riski arasında gösterilmiştir.
Yüksek enerji hatlarına 500 metreden daha uzak yaşayanlara göre; 100 metreden daha yakın yaşamanın ciddi depresyon riskini 4,7 kat, 50 metreden yakın yaşamanın ise 9,42 kat artırdığı bildirilmiştir.
Yaşam mahallerinde elektrik hatlarının geçtiği duvar ve bölmelerden de uzak durulmalı.
Elektromanyetik alanın insan üzerinde anında oluşabilecek etkileri : Stres, Görüş alanın daralması, Kulak bölgesinde ısınma, Kalp pilinin bozulma riski, Kulak çınlaması, Yorgunluk hissi, Konsantrasyon bozulması, Baş ağrıları, İşitmede geçici aksaklıklar, Sersemleme, Göz yanmaları, Baş dönmeleri, Gece uykusuzlukları
Elektromanyetik alanın yıllar sonra ortaya çıkacak etkileri : Genetik yapının bozulması, Beyin hücrelerinde ölüm ve beyin tümörü, Beyaz kan hücresi (lenfoma) kanseri, Kan beyin bariyerinin zedelenmesi, Kalp rahatsızlıkları, Hafıza zayıflaması, Kalıcı işitme bozuklukları, Embriyo gelişiminin zarar görmesi, Düşük riskinin artması, Kan hücrelerinin bozulması, Sperm hücrelerinin zarar görmesi ve yok olması.
Kaynak (1): https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23337237/