Ülkemizde Süperlig Takımlarının Şampiyonluk Sayıları Hangi Yıla Göre Hesaplanır

Turgay Şerenlerin, Baba Hakkıların, Lefterlerin, Canların, Halit Deringörlerin, Şereflerin ve daha pek çok futbol üstadlarının isimlerini ölümsüzleştirerek Türk futbol tarihine altın harflerle yazdırdıkları, nesilden nesile aktarılarak efsaneleştirildikleri dönemler şu anda federasyon tarafından yok sayılıyor.

Türk milli takımı 1959 yılında kurulmadı. Türkiye’de şampiyonluk sayıları saçma gerekçelerle 1959 yılından sonra sayıldığı belirtiliyor ama 1959 öncesi iki Federasyon kupasını kazanan Beşiktaş’a 2 şampiyonluk ekleniyor. TFF tarafından düzenlenen 1959 sezonu öncesi ligde Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray, Trabzonspor, Bursaspor ve Başakşehir dışında 10 takımın şampiyonluk kupası bulunuyor.

Türkiye Futbol Şampiyonası, TFF tarafından düzenlenen Türkiye’de Lig biçiminde oynanan ve şehir takımlarının katıldığı, ülke çapında yapılan ilk üst düzey ulusal futbol organizasyondur.

1959 yılından önce TFF UEFA’ya katılması için sadece federasyon kupası şampiyonunu göndermedi. 1955-56 İstanbul Profesyonel Ligi şampiyonu olan Galatasaray UEFA organizasyonlarına katılan ilk Türk takımı oldu.

Türk sporunun ilk teşkilatı olan Türk İdman Cemiyetleri İttifakı’nın kurulmasının ardından Yusuf Ziya Öniş başkanlığında ilk Türk Futbol Federasyonu 13 Nisan 1923 tarihinde Futbol Heyet-i Müttehidesi adıyla kurulmuştur. 21 Mayıs 1923 tarihinde FIFA’nın 26. üyesi olundu. 1954 yılında kurulan UEFA’ya 1962 yılında üye olundu. 1992 yılında Türkiye Futbol Federasyonu özerkliğe kavuştu. 1923’ten beri tüm futbol ligi organizasyonları TFF tarafından yapıldığı için tüm şampiyonlukların geçerliliği bulunmaktadır.

TFF kuruluşundan itibaren Türk futbol tarihi, şampiyonluk kazanan takımlar ve şampiyonluk yılları şöyle:

Türkiye Futbol Şampiyonası
1924 Harbiye Spor Kulübü
1927 Muhafızgücü
1932 İstanbulspor
1933 Fenerbahçe
1934 Beşiktaş
1935 Fenerbahçe
1940 Eskişehir Demirspor
1941 Gençlerbirliği
1942 Harbiye Spor Kulübü
1944 Fenerbahçe
1945 Harbiye Spor Kulübü
1946 Gençlerbirliği
1947 Ankara Demirspor
1949 Ankaragücü
1950 Göztepe
1951 Beşiktaş

Türkiye Milli Küme (Milli Eğitim) Ligi
1937 Fenerbahçe
1938 Güneşspor
1939 Galatasaray
1940 Fenerbahçe
1941 Beşiktaş
1943 Fenerbahçe
1944 Beşiktaş
1945 Fenerbahçe
1946 Fenerbahçe
1947 Beşiktaş
1950 Fenerbahçe

Federasyon Kupası
1957 Beşiktaş
1958 Beşiktaş

Türkiye Milli Ligi
1959 Fenerbahçe
1960 Beşiktaş
1961 Fenerbahçe
1962 Galatasaray
1963 Galatasaray

Türkiye Birinci Futbol Ligi
1964 Fenerbahçe
1965 Fenerbahçe
1966 Beşiktaş
1967 Beşiktaş
1968 Fenerbahçe
1969 Galatasaray
1970 Fenerbahçe
1971 Galatasaray
1972 Galatasaray
1973 Galatasaray
1974 Fenerbahçe
1975 Fenerbahçe
1976 Trabzonspor
1977 Trabzonspor
1978 Fenerbahçe
1979 Trabzonspor
1980 Trabzonspor
1981 Trabzonspor
1982 Beşiktaş
1983 Fenerbahçe
1984 Trabzonspor
1985 Fenerbahçe
1986 Beşiktaş
1987 Galatasaray
1988 Galatasaray
1989 Fenerbahçe
1990 Beşiktaş
1991 Beşiktaş
1992 Beşiktaş
1993 Galatasaray
1994 Galatasaray
1995 Beşiktaş
1996 Fenerbahçe
1997 Galatasaray
1998 Galatasaray
1999 Galatasaray
2000 Galatasaray
2001 Fenerbahçe

Türkiye Süper Ligi
2002 Galatasaray
2003 Beşiktaş
2004 Fenerbahçe
2005 Fenerbahçe
2006 Galatasaray
2007 Fenerbahçe
2008 Galatasaray
2009 Beşiktaş
2010 Bursaspor
2011 Fenerbahçe
2012 Galatasaray
2013 Galatasaray
2014 Fenerbahçe
2015 Galatasaray
2016 Beşiktaş
2017 Beşiktaş
2018 Galatasaray
2019 Galatasaray
2020 Başakşehir
2021 Beşiktaş
2022 Trabzonspor

Türkiye Futbol Şampiyonası
Ankara’da 4-12 Eylül arasında yapılan ilk Türkiye Futbol Şampiyonası için çeşitli bölgelere davet gönderildi. (Fiziki zorluklar nedeniyle doğu ve güneydoğu bölgelerindeki takımlara yer verilmediği iddia edilmektedir.) İstanbul’dan 1923-1924 İstanbul Ligi birincisi Beşiktaş katılırken, iki askeri takım (Harbiye SK ve Bahriye SK) şampiyonaya dâhil edilmiştir. Harbiye ve Bahriye (her ikisi de İstanbul’dan) turnuvanın açılışında bir istisna oluşturdular, çünkü askeri kulüpler olarak şampiyonaya dahil edildiler. Diğer tüm takımlar şampiyonaya bölgesel liglerin şampiyonu olarak katıldı. Türkiye’deki ilk ulusal şampiyonaya toplam 15 takım katıldı. Tüm maçlar başkent Ankara’daki İstiklal Meydanı’nda yapıldı.

Tek maç eleme usulü oynanan karşılaşmalar sonucunda Harbiye SK, Türk futbol tarihinin ilk ulusal şampiyonu olmuştur.

Türkiye Futbol Şampiyonası şehir (bölge) liglerinde şampiyon olan takımları, eleminasyon usulüne göre karşılaştıran organizasyon, farklı şehir takımlarını bir araya getiren ilk ulusal futbol organizasyonu olma özelliğini taşımaktadır.

Acele kararlaştırılarak düzenlenen bu ilk şampiyonadan sonra, ödenek yetersizliği nedeniyle 1925 ve 1926 yıllarında organizasyona ara verildi. 1927 yılında ikinci kez düzenlenen Türkiye Futbol Şampiyonası 1928-1932 yılları arasında düzenlenmedi. 1932 yılında üçüncü kez yapılan şampiyona 1936 yılına kadar devam etti. 4 yıl aradan sonra 1940 yılında tekrar başlayan şampiyona 1948 sezonu hariç, 1951’e kadar düzenlendi.

Milli Küme
TFF tarafından düzenlenen (Diğer adları Maarif Mükâfâtı ve Millî Eğitim Kupası) Milli Küme’nin ilk sezonu İstanbul Ligi’nin ilk dördü, Ankara ve İzmir Liglerinin ilk ikisi olmak üzere toplam 8 takımla ilk kez karşılıklı ve deplasmanlı düzenlenmiştir. Dönemin en önemli ve en çok ilgi gören futbol ligi olmuştur.

İlk sezonda İstanbul’daki maçlar Taksim Stadı’nda, Ankara’daki maçlar 19 Mayıs Stadyumu’nda, İzmir’deki maçlar ise Alsancak Stadyumu’nda oynanmıştır. (Pazar günleri ev sahibi olan takımlar maçlarını kendi sahalarında oynamıştır.)

Milli Küme’de 1937 yılında ilk maç 21 Mart Pazar günü oynanırken, 11 Temmuz 1937 Pazar günü oynanan 14. hafta maçıyla birlikte tamamlanmış ve ilk şampiyon 36 puanla Fenerbahçe olmuştur.

2. sezon 1938 yılında 13 Şubat Pazar-05 Haziran Pazar tarihleri arasında oynanmıştır. Bu tarihler arasında pazar günlerine denk gelen maçların tamamının Taksim Stadı’nda oynanması kararlaştırılmıştır.

Fenerbahçe bu karara itiraz edip pazar maçlarını kendi stadında oynamak istediğini aksi durumda maça çıkmayacağını belirterek iki kez maçlara çıkmama kararı almıştır. Dönemin federasyonu ise sonradan çıkardığı talimatlarla Fenerbahçe’yi cezalandırmış ve hükmen mağlup saymıştır ancak talimatlara aykırı olarak Fenerbahçe’ye eksik ödeme yapmıştır. Fenerbahçe ise ilk para cezasından sonra talimatları görmek istemiş, Federasyon ancak 2,5 ay sonra tüm kulüplere talimatları verebilmiştir.

Milli Küme’nin 1939 yılında 19 Mart Pazar-30 Temmuz Pazar tarihleri arasında oynanan 3. sezonunda Fenerbahçe’nin önceki sezon yaşadığı hasılat tartışmasına Galatasaray’da katılmış ve Galatasaray Spor kulübü futbol şubesinin faaliyetini durduracağını ve Milli Küme’den çekildiğini Beden terbiyesi genel müdürlüğüne bildirerek Beşiktaş maçına çıkmamıştır. Aynı şekilde Fenerbahçe yönetimi maça çıkmama kararı almıştı fakat futbolcular yönetimin bu kararına uymayarak maçlara çıkacaklarını basınla paylaştı. Bunun üzerine Fenerbahçe yönetimi futbolculara maaş verilmeyeceğini ve amatör futbolcular gibi maaş almadan maçlara çıkacaklarını açıkladı. Kulübün üzerinde ağır bir yük olan futbolcu maliyeti nedeniyle yönetimin maçlara çıkmama kararı aldığını ancak futbolcuların maaş almadan maçlara çıkacağı için bu sorunun ortadan kalktığı açıklandı.

Sezonu Galatasaray ve Ankara Demirspor 35’er puanla bitirince. Şampiyonun nasıl belirleneceği sorunu ortaya çıktı ve büyük tartışmalara yol açtı. Talimatlar bu durumdan sonra değiştirildi. Puan eşitliğinden ötürü çıkan ihtilaf gol averajıyla halledilemediği için biri İstanbul diğeri de Ankara’da olmak üzere iki maç yapılmasına karar verilmişti. Yapılan açıklamada Milli Küme şampiyonu aynı zamanda Türkiye şampiyonu addedilecek ve galip gelen takıma kupa verilerek her iki takım sporcularına birer madalya takılacağı belirtilmişti.

Galatasaray’ın ev sahipliğinde Fenerbahçe stadında oynanan ilk maçta saha olayları çıktığı için hakem 78. dakikada maçı tatil etmek zorunda kalmıştı.

7 Kasım 1939 tarihinde Beden Terbiyesi Genel Direktörü Tümgeneral Cemil Taner gönderdiği tebliğ ile yarıda kalan maçın özel maç kabul edilidiğini ve Galatasaray’ın averajla şampiyonluğunun tescil edildiğini duyurmuştu.

Galatasaray ligin ilk maçında Beşiktaş’a karşı sahaya çıkmadığı için hükmen 3-0 mağlup sayıldı ancak 3 gol, yediği gollerin toplamına eklenmedi. Bu sezonda averaj sistemine göre atılan gol yenilen gole bölünmekteydi ve averaj üstünlüğü bu şekilde belirleniyordu. Galatasaray’ın averajı 2,26 olurken Ankara Demirspor’un averajı ise 2,19’du. Şayet hükmen mağlubiyet kararında Galatasaray’ın yediği gol hanesine 3 gol eklenseydi Galatasaray’ın averajı 1,95’e gerileyecekti ve şampiyon Ankara Demirspor olacaktı bu yüzden uzun bir süre şampiyon takım açıklanamadı.

1940 yılında 31 Mart Pazar-7 Temmuz Pazar tarihleri arasında Milli Küme’nin 4. sezon maçları oynandı.

Milli Küme’nin 5. sezonunda İstanbul Futbol Ligi ilk 4, Ankara Futbol Ligi ilk 3, İzmir Futbol Ligi ilk 2 sırada bitiren takımlarla birlikte bir önceki sezon 1940 Türkiye Futbol Şampiyonası şampiyonu takımın katılımıyla, toplam 10 takım yer aldı. Tüm maçların hasılatları toplanıp kulüplere eşit dağıtıldığından, bu sezon Milli Küme’de takım sayıları artırılınca gelirler azaldı.

İstanbul’da hava muhalefeti ve bazı yabancı organizasyonlar nedeniyle lig maçlarının uzaması yüzünden 1942 yılında Milli küme maçları yapılamamıştır.

Milli Küme’nin 1943 yılında 14 Mart Pazar-23 Mayıs Pazar tarihleri arasında oynanan 6. sezonunun diğer adı da Maarif Kupası’dır. Daha önce takım sayıları artırılınca hasılatlar düştüğü için takım sayıları tekrar eski haline yani 8’e düşürüldü ve 2 puanlı sisteme geçildi.

Milli Küme’nin 1944 yılında 12 Mart Pazar-19 Mayıs Cuma tarihleri arasında oynanan 7. sezonuna Galatasaray, İstanbul Liginde 2 kez hükmen mağlup olduğu için alınmamış yerine Beşiktaş katılmıştır.

Milli Küme’nin 1945 yılında 11 Mart Pazar-20 Mayıs Pazar tarihleri arasında oynanan 8. sezonuna Ankara Futbol Ligi şampiyonu Harbiye SK çekilince yerine üçüncü sıradaki Ankara Demirspor katıldı.

1946 yılında 3 Mart Pazar-12 Mayıs Pazar tarihleri arasında oynanan Milli Küme 9. sezonu kısıtlı zaman nedeniyle ilk kez takım sayısı elemelerle 6’ya düşürülmüştür. İstanbul Ligi’nde ilk dört sırada yer alan Beşiktaş, Fenerbahçe, Vefaspor ve Galatasaray arasında dörtlü bir eleme ligi yapılmıştır. Bu eleme liginde ilk iki sırayı alan Beşiktaş ile Fenerbahçe, İstanbul’u Milli Küme’de temsil etmiştir.

1947 yılında 22 Mart Cumartesi-25 Mayıs Pazar tarihleri arasında Milli Küme’nin 10. sezon maçları oynandı.

Milli Küme, 1948 yılında Milli Futbol Takımının Doğu Akdeniz Kupası maçları hazırlıkları nedeniyle, 1949 yılında ise Akdeniz Kupası nedeniyle düzenlenemedi.

11. ve son Milli Küme ligi maçları 1950 yılında 18 Mart Cumartesi-21 Mayıs Pazar tarihleri arasında oynandı.

3 Mayıs 1950 tarihinde TFF’nin daha önce yaptığı toplantı sonrasında Milli Küme ve Türkiye Birincilikleri yerine eleminasyon usülü ile maçlar yapılmasına karar verdiği belirtildi.

1938 Yılı Milli Küme Talimatnamesi şöyle;
1) 1938 yılı Milli Küme maçları bu yılki lig maçları sonunda Ankara ve İzmir’den 1. ve 2., İstanbul’dan 1.’den 4.’ye kadar olan toplam 8 kulüp arasında yapılacaktır.

2) Kulüplerin bu oyunlara katılacak olan takımları bu maçlara yeni sicil talimatnamesine uygun olmak şartıyla katılabileceklerdir.

3) Bir oyuncu aynı mevsim içinde iki bölgede Milli Küme maçlarında oynayamaz.

4) Fikstüre göre maç için bulunduğu şehirden gelmeyen veya maç esnasında sahayı terk ederek tamamlamayan kulüpler hakkında aşağıdaki hükümler uygulanacaktır:
a) Deplasmana gitmeyen kulüp 150 TL para cezası öder ve hükmen mağlup sayılır. Tekrarı halinde Milli Kümenin tüm maçlarından men edilir.
b) Kendi şehrinde başka yerden gelen kulüplerle maça çıkmayan takım hükmen mağlup sayılır ve 250 TL para cezası öder.
c) Sahayı terkeden kulüp o maçta mağlup sayılacağı gibi kulübe ödenecek olan hasılatı federasyon alır. Ayrıca kulüp hakkında disiplin cezası uygulanır.

5) Zorunlu haller olmadıkça fikstür değiştirilemez ve maçlar ertelenemez. Zorunlu halleri sadece federasyon ve o gün sahaya çıkan hakem belirler.

6) Bölgeler arası maçlarında iki mevsim arka arkaya (bölgeler arasında Futbol Birinciliği) kazanan kulüp Milli Küme maçlarına katılım hakkını sağlar.

7) Milli Kümenin deplasman maçlarını federasyon resen tayin edeceği hakemler idare edecektir.
a) Bölgeler içindeki maçların hakemleri iki kulübün onayı ve anlaşmasıyla tespit edilir. Kulüpler anlaşamazsa bölge kuruluşu hakemi tayin eder.
b) Yan hakemlerin seçimi orta hakeme aittir.

8) Milli Kümenin deplasman ve hakem masrafları Genel Merkez tarafından ödenir. Takımlar 15 kişilik aşağıda belirtilen masrafı 3 gün önce ödeyecektir.
Ankara-İstanbul gelip gitme 700, Ankara-İzmir ve İstanbul-İzmir 800 liradır.

Futbol federasyonu Milli Küme maçları hakkında şu kararları vermiştir:
A) Dahili maçlar ve deplasman maçları.

B) Dahili maçlarda, hakem, stat hissesi ve vergi gibi zaruri masraflar ayrıldıktan sonra toplanan hasılat futbol federasyonuna gönderilecektir. Federasyon emrinde toplanacak olan bu umumi hasılat, Milli Küme maçlarının sonunda takımlara eşit şekilde dağıtılacaktır.

C) Deplasman maçlarında İzmir’e gidecek kulüplere 600 TL, Ankara’ya gidecek kulüplere 500 TL yol parası verilecektir.

İstanbul’a gelecek takımlar için de aynı masraf kabul edilmiştir.

D) Maçların hakemlerini futbol federasyonu seçecek, yan hakemlerini maçın hakemi tayin edecektir.

Stadı olan kulüpler deplasman maçlarını kendi sahalarında oynayacaklar, sahası olmayan takımlar mıntakanın tayin edeceği yerde maç yapacaklardır.

E) Milli Küme haricinde kalan (Beykoz, Süleymaniye, İstanbulspor, Hilâl, Topkapı ve Kasımpaşa) kulüpleri ile gayrifedere kulüplerden (Beyoğluspor, Şişli, Arnavudköy, Kurtuluş, Galataspor ve Yeniyıldız Kurtuluş) kulüpleri arasında iki devreli lig maçı yapılacaktır.

Gayrifedere kulüplere 15’er kişilik özel lisans verilecektir. Bu maçlar Milli Küme maçlarından önce yapılacaktır. Bu maçlarda birinci olan takım Ankara’da, Milli Küme’nin en güçlü 4 takımı ile bir arada turnuva yapacaklardır.

Beden Terbiyesi umumi müdürlüğü kupası, galip gelen takıma verilecektir.

F) Türkiye grup birinciliğini 2 kez kazanan takım ilk yapılacak Milli Küme maçlarına girebilme hakkını kazanacaktır.

İstanbul Profesyonel Ligi
Türkiye’nin İstanbul ilinde düzenlenen ve sadece bu ildeki takımların katılabildiği eski futbol ligi.

Profesyonel futbola geçilmesinin ardından kurulan ligin ilk sezonu 1952’de yapıldı. Sekiz takımın mücadele ettiği ligde, ikinci sezondan itibaren on takım yer aldı. 1956-57 sezonunda İstanbul Profesyonel 2. Ligi kuruldu.

TFF, 1955-56 İstanbul Profesyonel Ligi şampiyonu olan Galatasaray’ı UEFA’ya katılması için gönderdi ve UEFA organizasyonlarına katılan ilk Türk takımı oldu.

1958-59 sezonunda son kez düzenlenen ligde ilk sekiz sırayı alan takımlar, 1959 sezonunda ilki gerçekleştirilen ulusal çaptaki Milli Lig’e katıldı. İstanbul Profesyonel Ligi ise yerini İstanbul Mahalli Ligi’ne bıraktı.

Milli Lig
1959 Milli Ligin oynanan ilk sezonudur. Bu lig, Türk Bayrağı’nın renklerini çağrıştıracak şekilde Kırmızı Grup ve Beyaz Grup adında iki gruba bölünen takımlar arasında çift devreli bir lig olarak oynanmıştır. Toplam 16 takımın yer aldığı bu sezonda, küme düşen takım olmamıştır. Sonraki 3 sezon ise 20 takımlı tek ligde oynanmıştır. 5. sezonda ise tekrar Kırmızı ve Beyaz Grup adında toplam 22 takımın yeraldığı iki gruba bölünerek oynanmıştır.

Federasyon Kupası
Federasyon Kupası Türkiye Futbol Federasyonu tarafından Şampiyon Kulüpler Kupası’na katılacak takımı belirlemek için düzenlenmiş organizasyondur. 1957 sezonunda Ankara’dan 12, İstanbul’dan ve İzmir’den 10 takım olmak üzere toplam 32 takım katıldı. Beşiktaş şampiyon oldu ancak TFF itirazlar üzerine, Beşiktaş’ın adını UEFA’ya geç bildirdiği için Beşiktaş Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’na katılamadı. Sonraki sezonda ise İstanbul’dan 20, İzmir’den 10 ve Ankara’dan 8 takım olmak üzere toplam 38 takım organizasyona katıldı ve şampiyon olan takım Beşiktaş bu kez UEFA’ya katıldı.

Bölgesel lig şampiyonlarının Milli Lig’e çıkma kararı alınmasıyla da Federasyon Kupası feshedilmiş oldu.

Türk futbol tarihinde (İstanbul liginde kazanılan şampiyonluklar hariç) kazanılan tüm şampiyonluklar sayıldığında sıralama şöyle oluyor:
Fenerbahçe 28
Galatasaray 23
Beşiktaş 21
Trabzonspor 7
Gençlerbirliği 2
Harbiye Spor Kulübü 3
Muhafızgücü 1
İstanbulspor 1
Eskişehirdemirspor 1
Ankarademirspor 1
Ankaragücü 1
Göztepe 1
Güneşspor 1
Bursaspor 1
Başakşehir Futbol Kulübü 1

Galatasaray Lisesi mezunu olan, Galatasaray Lisesi Müdürü Tarihçi Prof.Dr.Vahdettin Engin, “Bu ülkede 1900’lerin başından beri futbol oynanıyor. Taraftarlığı bırakıp bir spor tarihçisi olarak değerlendirdiğim zaman 1959 öncesi şampiyonlukların tescil edilmesi gerektiğini düşünüyorum.” dedi.