Türkiye’de ilk hakemler; genellikle kendi takımının karşılaÅŸması olmadığı zaman, maç yöneten futbolculardı.

Sürekli olarak hakemlik yapan ilk kiÅŸi; Türkiye’de futbolu ilk oynayanlardan biri olan ve aynı zamanda Ä°stanbul Ligi’ni de kuran kiÅŸi olarak bilinen Ä°ngiliz James Lafontaine’dir. Onu kısa aralıklarla Kadıköy takımının eski saÄŸ açığı Kinon ile Rum Elpis takımının kalecisi Vasiliadis izledi.

Futbol hakemi olarak adı tespit edilen ilk Türk, 1907 yılında Kadıköy ile Moda takımları arasındaki lig maçını yönetmiÅŸ olan Fuad Hüsnü Kayacan’dır. Ä°lk Türk Futbolcusu olan Kayacan’ı çok geçmeden diÄŸer Türk hakemleri izlemiÅŸlerdi. Bunlar Galatasaraylı Ali Sami Yen, Altınordulu RaÅŸit AydınoÄŸlu, Fenerbahçeli Nasuhi Esat Baydar, Said Selahattin CihanoÄŸlu ve Galip KulaksızoÄŸlu.

1.Dünya Savaşı’nı izleyen yıllarda hakemlikte belli bir kariyere eriÅŸmiÅŸ kiÅŸiler ortaya çıktı. Yusuf Ziya ÖniÅŸ, Sedat Rıza Ä°stek, Burhan Felek, Taib Servet, Fethi Tahsin BaÅŸaran, Hikmet Barlan, Otomobil Nuri, Fitil Nuri Atasayar, Hamdi Emin Çap, Mahmut Duransoy, Ahmet Åžerafettin ve Refik Osman Top bunların arasındaydılar. Türk futbolunun ilk büyük hakemleri olarak onlar tanındılar.

1920’li yılların ortalarına doÄŸru, Ä°stanbul’a yerleÅŸmiÅŸ bulunan iki yabancı asıllı futbol hakemi de Türk futboluna ayrı bir renk kattılar. Bu kiÅŸiler, Ä°ngiliz Edward Allen ile Çek Anton Kratky idi. Zamanla onlara Avusturyalı Tilber de eklendi.

Anton Kratky ilk milli maçımızı yönettiÄŸi gibi, Mr. Allen’da 1930’lu yılların ortalarına kadar en zorlu lig maçlarının deÄŸiÅŸmez hakemi olarak sahalarımızda görev yapmıştır.

Türkiye Ä°dman Cemiyetleri Ä°ttifakı ile ona baÄŸlı olarak Türkiye Futbol Federasyonu’nun kurulmasıyla Türk futbolunda hakemlik konusu da ciddiyetle ele alınmış; ancak bu alanda deÄŸerlerini kanıtlamış kimseler futbol maçlarında görevlendirilmeye baÅŸlanmışlardı. Vefalı Necmi Çakar, Darüşşafakalı Cemal Faris, Galatasaraylı
Adil Giray, Altınordulu Abdullah Güz, Vefalı Saim Turgut Aktansel,
İstanbulsporlu Emin Ayla, yine İstanbulsporlu Kemal Halim Gürgen ve
Harbiyeli Niyazi Taşdelen beyler bu dönemin Türk futbolunda büyük isim yapmış
hakemleri olarak tanınırlar.

Türk futbolunda ilk hakemler, sıcak havalarda ceketlerini çıkarıp gömleklerinin kollarını sıvamak ve kravatlarını gevÅŸetmek suretiyle; soÄŸuk havalarda ise sokak kıyafetleriyle ve hatta paltolarıyla maç yönetirlerdi. Ä°lk milli futbol maçımızın hakemi Anton Kratky’nin pırıl pırıl ütülü takıl elbise, kolalı yaka ve kravat, yelek, rugan pabuçlarla maç yönettiÄŸi görülmüştür. Hakemlerin maçları en şık ve en temiz giysileriyle yönetmeleri gerek görevlerine gerekse yönettikleri maçlara ve takımlara seyircilere olan saygılarının ifadesiydi.Yağışlı havalarda sahada ÅŸemsiye ile maç yöneten hakemlerde görülmüştür.

Union Club sahasında Fethi Tahsin BaÅŸaran ve Taksim Stadı’nda da yine yaÄŸmurlu bir havada oynanan maçta Harbiyeli Niyazi TaÅŸdelen’in ellerinde ÅŸemsiye, sırtlarında biri palto, diÄŸeri askeri kaputuyla ve paçalarını da çamurdan koruyacak ÅŸekilde sıvamak suretiyle maç yönettiklerine rastlanmıştır. Bu hal 1932 yılına kadar süregelmiÅŸ ve nihayet 1932 yılında ileri bir adım atılarak, hakemlik yapacaklar belirli kurslara tabi tutulmaya baÅŸlanmışlardır.

Ä°stanbul’da CaÄŸaloÄŸlu’nda Eminönü Halkevi binasında açılan ilk “Futbol Hakem Kursu”nu Fenerbahçeli eski futbolcu ve hakemlerden Nüzhet Abbas Baba yönetmiÅŸ ve bundan sonra Türk futbolunda ilk diplomalı hakemler maçlarda görev yapmaya baÅŸlamışlardı. Bu ilk kursu daha sonra baÅŸta Ankara ve Ä°zmir olmak üzere diÄŸer illerimizde açılan hakem kursları izlemiÅŸ, böylece Türkiye’de futbol hakemliÄŸi ciddi esaslara baÄŸlanmıştır.

1940 yılında Türk Futbol HakemliÄŸinde en büyük devrim gerçekleÅŸmiÅŸ hakemler lisanslara baÄŸlanmıştır. Ä°lk hakem lisansları 1 Ekim 1940 günü sahiplerine dağıtılmıştır. 1 numaralı “Beynelminel Hakem” lisansı Nuri Bosut’a, 1 numaralı “Milli Hakem” lisansı da Åžazi Tezcan’a verilmiÅŸtir. Ä°ki yabancı milli takım arasındaki ilk maçı 1946 yılında Åžazi Tezcan yönetmiÅŸti. Bu, Åžam’da oynanan Suriye-Lübnan maçıydı. Ä°lk FIFA kokardını ise, yönettiÄŸi beÅŸ uluslararası maçtan sonra Sulhi Garan almıştır.

Bu futbol hakemleri sırasıyla şunlar:
1960 Sulhi Garan
1961 Cezmi BaÅŸar
1964 Muvahhit Afir
1964 Faruk Talu
1964 Semih ZoroÄŸlu
1964 Hakkı Gürüz
1967 Mustafa Gerçeker
1967 Orhan Gönül
1968 Muzaffer Sarvan
1968 Nejat Åžener
1969 DoÄŸan Babacan
1970 ErtuÄŸrul Dilek
1974 Orhan Cebe
1974 Ziya Türkdoğan
1976 Hilmi Ok
1976 Sabahattin Ladikli
1979 Talat Tokat
1980 Nihat Özbirgül
1981 Erkan Göksel
1982 İhsan Türe
1986 Yusuf NamoÄŸlu
1989 Sadık Deda
1989 CoÅŸkun Kutay
1989 Özcan Oal
1989 Erman ToroÄŸlu
1990 Hasan Ceylan
1991 OÄŸuz Sarvan

Ãœlkemizde EÄŸitim BirliÄŸi (Tevhid-i Tedrisat) yasasının kabulü ile batı tipi bir eÄŸitim sistemine geçilmesi, kendiliÄŸinden okul sporları anlayışını da getirmiÅŸtir. Spor; ders programlarına girmeye baÅŸlamış, bunun sonucu olarak da Ä°ngiltere’dekine benzer biçimde diÄŸer birçok spor dalı gibi futbol da okulların yaygınlaÅŸtığı bölgelerde yoÄŸunluk kazanmıştır. Bu da hakemliÄŸin geliÅŸimini etkilemiÅŸtir.