Azerbaycan ile Rusya arasında 1828 tarihinde imzalanan Türkmençay Anlaşması sonrasında Kuzey Azerbaycan, Rus Çarlığı; Güney Azerbaycan ise İran devleti egemenliği altına girmiştir. İran’da 30 milyon Azerbaycan Türk’ü yaşamaktadır.
Ülkenin kuzeybatısında Azerbaycanlılar, kuzeydoğusunda Türkmenler ve güney bölgelerinde bulunan Kaşgay Türkleri İran nüfusunun yüzde 35’ini oluşturmaktadır.
İran, bağımsızlık kazandıktan sonra Azerbaycan’a karşı sürekli çift yönlü bir politika izlemiştir. Bunlardan ilki, Azerbaycan’ın siyasi, askeri ve ekonomik açıdan güçlü bir ülke konumuna gelmesini engellemektir. Çünkü Tahran yönetimi, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ın işgali sorunu başta olmak üzere mevcut problemlerini çözmesi halinde Bakü’nün, Güney Azerbaycan’a ilgi göstermeye başlayacağından ve Birleşik Azerbaycan, hedefine yönelebileceğinden endişe etmektedir.
75 milyon nüfusa sahip İran’da 35 milyon Türk yaşarken İran üst düzey yöneticileri hiç Türk olamıyor. Her seferinde İran’ın üst düzey yöneticilerinin yüzde 93’ünün Fars geri kalan yüzde 7’sinin Arap olduğu, Türk kökenli yöneticilerin 0 olduğu görülüyor.
İran’da siyasi hareket haline gelen Güney Azerbaycan Milli Hareketi, son 80 yıl içinde İran’da, Türklerin yönetimden uzaklaştırılıp Türk etniğine mensup bireylerin Farslılaştırılmasına itiraz ederek çeşitli siyasi, toplumsal ve kültürel isteklerde bulunmakta.
İran Türkleri, 1925’ten günümüze kadar devam eden bir süreçte ağır siyasi ve kültürel baskılara maruz kalarak, Türk sözcüğüyle bile kendilerini tanımlamaları yasaklanmıştır.
İran, Azerbaycan ile Ermenistan arasında, Ermenistan’ı desteklemektedir. Sözde soykırım yalanını kabul etmiştir.
İran hükümeti Fars olmayan halkın haklı ve temel istekleri karşısında adaletsizliklere itiraz edenleri kendi menfaatlerine karşı görüp, düşman sayıyor ve özgürlükten yana olan insanlara ağır hükümler uyguluyor.
İran Türkleri hakkında detaylı bilgi için: https://www.insancilkitap.com/kitap/iran-turklerinin-ronesansi-aliasghar-haghdar-96428
İRAN: Amerika Teröristlere Irak ve Suriye’de Yardım Ediyor
İran Savunma Bakanı: Amerika Teröristleri Desteklemesin Bölgeyi Terk Etsin
İran ve Türkiye Terörle Mücadelede İşbirliğini Güçlendirecek