Çok küçük miktarlarda bile sinir sistemini etkileyen zehir olan Cıvayı solumak karaciğer yangısına, doku yıkımına yol açıp bronşite neden olur ve soluma devam ederse ölümle sonuçlanır. Sinir sistemi ve böbrekleri doğrudan etkiler. Gelişim bozuklukları, hareket ve beyin işlev bozukluklarına neden olabilir. Çabuk buharlaşıp havaya karışması onu gizli zehir durumuna getirir. Cıvadam etkilenen kişinin, etkilendiği dozun ölçülmesi için kişinin idrar, saç ve kan düzeyi ölçülür. Metalik cıva buharına bağlı yüksek doz, kısa süreli etkilenimlerde, akciğer hasarı, bulantı, kusma, ishal, kalp hızı ve kan basıncında artış, deride kızarıklık, göz tahrişi gibi bulgular ortaya çıkabilmektedir. Çevreye dağılan cıva nedeniyle, çoğu insan dokularında bir miktar cıva taşıyabilir.
50 ülkede yasaklanan amalgam dolgu Cıva karışımından yapılan diş dolguları; Göz, kulak, mide, bağırsak hastalıklarına neden oluyor. Dişlerde kullanılan amalgam dolgunun yüzde 53’ü cıva, kalan orandada gümüş, kurşun ve çeşitli maddelerden oluşan bir karışımdır ve insanların yavaş yavaş zehirlenmesine neden olur.
Cıvanın kullanıldığı araç gereçlerden bazıları; florasan lamba, piller, termostat, tansiyon aleti, nemölçerler, barometre, akış ölçerler, laboratuvar, endüstriyel ve beden termometreleri vb.
Cıvalı termometreler dahil, cıvalı araçlar kullanan kurum ve kuruluşlar cıva dökülmelerine karşı hazırlıklı olmalı, dökülen cıvanın nasıl güvenli bir biçimde temizleneceği iyi bilinmelidir. Cıva zamanında temizlenmezse, sürekli buharlaşmayı sürdürür ve solunur.
Havada bulunan cıva miktarı metreküpte 0,05 miligramı aşmaması gerekir. Mesleki etkilenim açısından 15 dakikalık ağırlıklı değeri metreküpte 0,03 mg’ı, sekiz saatlik ağırlıklı değeri ise 0,01 mg’ı aşmamalıdır. Cıvanın havadaki normal dengelenme basıncı bu değerin çok üzerindedir. Ortamda buharlaşabilen cıva bulunması bu nedenle istenilmeyen düzeyde cıva solunmasına neden olur. Cıvanın buhar basıncı sıcaklıkla hızla arttığından ortam ısıtılmamalıdır.
Cıva döküldüğü zaman önce bölge boşaltılmalı ve çok iyi havalandırılmalıdır. Cıvaya çıplak elle dokunulmamalı. Cıva dökülen yere basılmamalı, buralarda yürünmemelidir. Dökülen Cıva şırınga ya da enjektörle alınmalıdır. Ağzı iyice kapanabilen, sızdırmaz, su dolu bir kaba alınmalıdır. Lavabo, tuvalet ve pis su giderlerine dökülmemelidir.
Halı, battaniye, halı döşeme ve diğer yumuşak materyal üzerine döküldüyse bunlar mutlaka atılmalıdır. Elektrikli süpürge kullanılmamalıdır. Ortam havasındaki cıva ölçtürülmeye çalışılmalıdır.
Cıva zehirlenmesi Ulusal Zehir Danışma Merkezi 114 telefon numarasından aranarak bilgi verilmeli ve buradan alınacak tavsiyelere uygun olarak işlem yapılmalıdır.
Okul labaratuarlarında cıva saçılması durumunda alınacak önlemler;
Cıva dökülen ortamda bulunan bütün öğrenciler hemen dışarı çıkarılmalı, Bütün pencereler açılmalı
Laboratuvarda cıva süzgeci olan solunum maskesi bulundurulmalı
Cıva dökülen alanda sadece, cıva süzgeci bulunan özel maskeler takmış görevli kimseler bulunmalı
Laboratuvarın kaloriferi, ısıtma sistemi kapatılmalıdır.
Bütün elektrikli araçlar hemen kapatılmalı, fişten çekilmeli, Cıvanın elektriği çok iyi ilettiği unutulmamalıdır.
Laboratuvarda cıvanın temizlenmesiyle çıkan hiçbir atık çöp kutusuna atılmamalı
Çıplak elle hiçbir şeye dokunulmamalı. Ellerdeki tüm çatlak ve yaralar kapatılmalıdır. Lateks ya da kauçuk eldiven giyilmelidir.
Uygun iğnesiz şırıngalarla cıva çekilmemelidir.
Çok küçük boncuklar yapışkan bantla toplanmalıdır.
Toplanan cıva, kapağı buharı sızdırmayacak, içi su dolu kaplara konulmalıdır. Kapağın çevresi yapışkan bantla sarılmalıdır.
Cıva saçılan bina bölümüne; cıvayla kirli bölge yazılı bant çekilerek dolaşılması engellenmelidir.
Toplanan cıva uygun biçimde atık toplama birimlerince alınıncaya kadar soğuk ortamda tutulmalıdır.
İçine cıva bulaşmış her türlü fırın, ocak hemen kullanım dışı bırakılmalıdır.
Eğitim kuruluşlarında cıva kullanılması gerekiyorsa, yetkili öğretmen denetiminde ve etkilenim olmayacak biçimde kullanılmak zorundadır. Öğrencilerin cıva satın almasını gerektiren hiçbir uygulama yapılmamalı, bu tip ödevler verilmemelidir. Cıva saçılması durumunda yapılması gerekenler kolayca okunabilecek biçimde laboratuvarda asılı olmalıdır. Okul laboratuvarlarında cıva uygun kaplarda, ağzı sıkıca kapalı biçimde bulunmalıdır. Laboratuvar ortamından dışarı çıkarılmamalıdır. Okullarda cıva güvenliği ile ilgili eğitim daha çok kimya derslerinde yapılmalıdır. Cıvadan söz edildiğinde güvenlikle ilgili önerilerden de öncelikle söz edilmelidir.
Cıvasız pilleri tercih ederek çevre için büyük bir fark yaratabilirsiniz. Örneğin, sadece 1 gram cıvanın tam 400 litre suyu kirlettiğini biliyor muydunuz? Ya da cıvasız ürünleri tercih ederek yıllık cıva kullanımının 470 kilogram azaltılabileceğini duymuş muydunuz?