DiÅŸ Dolgusu ve Pek Çok Gereçte Kullanılan Cıva Ä°le Zehirleniyoruz Çok küçük miktarlarda bile sinir sistemini etkileyen zehir olan Cıvayı solumak karaciÄŸer yangısına, doku yıkımına yol açıp bronÅŸite neden olur ve soluma devam ederse ölümle sonuçlanır. Sinir sistemi ve böbrekleri doÄŸrudan etkiler. GeliÅŸim bozuklukları, hareket ve beyin iÅŸlev bozukluklarına neden olabilir. Çabuk buharlaşıp havaya karışması onu gizli zehir durumuna getirir. Cıvadam etkilenen kiÅŸinin, etkilendiÄŸi dozun ölçülmesi için kiÅŸinin idrar, saç ve kan düzeyi ölçülür. Metalik cıva buharına baÄŸlı yüksek doz, kısa süreli etkilenimlerde, akciÄŸer hasarı, bulantı, kusma, ishal, kalp hızı ve kan basıncında artış, deride kızarıklık, göz tahriÅŸi gibi bulgular ortaya çıkabilmektedir. Çevreye dağılan cıva nedeniyle, çoÄŸu insan dokularında bir miktar cıva taşıyabilir. 50 ülkede yasaklanan amalgam dolgu Cıva karışımından yapılan diÅŸ dolguları; Göz, kulak, mide, bağırsak hastalıklarına neden oluyor. DiÅŸlerde kullanılan amalgam dolgunun yüzde 53’ü cıva, kalan orandada gümüş, kurÅŸun ve çeÅŸitli maddelerden oluÅŸan bir karışımdır ve insanların yavaÅŸ yavaÅŸ zehirlenmesine neden olur. Cıvanın kullanıldığı araç gereçlerden bazıları; florasan lamba, piller, termostat, tansiyon aleti, nemölçerler, barometre, akış ölçerler, laboratuvar, endüstriyel ve beden termometreleri vb. Cıvalı termometreler dahil, cıvalı araçlar kullanan kurum ve kuruluÅŸlar cıva dökülmelerine karşı hazırlıklı olmalı, dökülen cıvanın nasıl güvenli bir biçimde temizleneceÄŸi iyi bilinmelidir. Cıva zamanında temizlenmezse, sürekli buharlaÅŸmayı sürdürür ve solunur. Havada bulunan cıva miktarı metreküpte 0,05 miligramı aÅŸmaması gerekir. Mesleki etkilenim açısından 15 dakikalık ağırlıklı deÄŸeri metreküpte 0,03 mg’ı, sekiz saatlik ağırlıklı deÄŸeri ise 0,01 mg’ı aÅŸmamalıdır. Cıvanın havadaki normal dengelenme basıncı bu deÄŸerin çok üzerindedir. Ortamda buharlaÅŸabilen cıva bulunması bu nedenle istenilmeyen düzeyde cıva solunmasına neden olur. Cıvanın buhar basıncı sıcaklıkla hızla arttığından ortam ısıtılmamalıdır. Cıva döküldüğü zaman önce bölge boÅŸaltılmalı ve çok iyi havalandırılmalıdır. Cıvaya çıplak elle dokunulmamalı. Cıva dökülen yere basılmamalı, buralarda yürünmemelidir. Dökülen Cıva şırınga ya da enjektörle alınmalıdır. AÄŸzı iyice kapanabilen, sızdırmaz, su dolu bir kaba alınmalıdır. Lavabo, tuvalet ve pis su giderlerine dökülmemelidir. Halı, battaniye, halı döşeme ve diÄŸer yumuÅŸak materyal üzerine döküldüyse bunlar mutlaka atılmalıdır. Elektrikli süpürge kullanılmamalıdır. Ortam havasındaki cıva ölçtürülmeye çalışılmalıdır. Cıva zehirlenmesi Ulusal Zehir Danışma Merkezi 114 telefon numarasından aranarak bilgi verilmeli ve buradan alınacak tavsiyelere uygun olarak iÅŸlem yapılmalıdır. Okul labaratuarlarında cıva saçılması durumunda alınacak önlemler; Cıva dökülen ortamda bulunan bütün öğrenciler hemen dışarı çıkarılmalı, Bütün pencereler açılmalı Laboratuvarda cıva süzgeci olan solunum maskesi bulundurulmalı Cıva dökülen alanda sadece, cıva süzgeci bulunan özel maskeler takmış görevli kimseler bulunmalı Laboratuvarın kaloriferi, ısıtma sistemi kapatılmalıdır. Bütün elektrikli araçlar hemen kapatılmalı, fiÅŸten çekilmeli, Cıvanın elektriÄŸi çok iyi ilettiÄŸi unutulmamalıdır. Laboratuvarda cıvanın temizlenmesiyle çıkan hiçbir atık çöp kutusuna atılmamalı Çıplak elle hiçbir ÅŸeye dokunulmamalı. Ellerdeki tüm çatlak ve yaralar kapatılmalıdır. Lateks ya da kauçuk eldiven giyilmelidir. Uygun iÄŸnesiz şırıngalarla cıva çekilmemelidir. Çok küçük boncuklar yapışkan bantla toplanmalıdır. Toplanan cıva, kapağı buharı sızdırmayacak, içi su dolu kaplara konulmalıdır. Kapağın çevresi yapışkan bantla sarılmalıdır. Cıva saçılan bina bölümüne; cıvayla kirli bölge yazılı bant çekilerek dolaşılması engellenmelidir. Toplanan cıva uygun biçimde atık toplama birimlerince alınıncaya kadar soÄŸuk ortamda tutulmalıdır. İçine cıva bulaÅŸmış her türlü fırın, ocak hemen kullanım dışı bırakılmalıdır. EÄŸitim kuruluÅŸlarında cıva kullanılması gerekiyorsa, yetkili öğretmen denetiminde ve etkilenim olmayacak biçimde kullanılmak zorundadır. Öğrencilerin cıva satın almasını gerektiren hiçbir uygulama yapılmamalı, bu tip ödevler verilmemelidir. Cıva saçılması durumunda yapılması gerekenler kolayca okunabilecek biçimde laboratuvarda asılı olmalıdır. Okul laboratuvarlarında cıva uygun kaplarda, aÄŸzı sıkıca kapalı biçimde bulunmalıdır. Laboratuvar ortamından dışarı çıkarılmamalıdır. Okullarda cıva güvenliÄŸi ile ilgili eÄŸitim daha çok kimya derslerinde yapılmalıdır. Cıvadan söz edildiÄŸinde güvenlikle ilgili önerilerden de öncelikle söz edilmelidir. Cıvasız pilleri tercih ederek çevre için büyük bir fark yaratabilirsiniz. ÖrneÄŸin, sadece 1 gram cıvanın tam 400 litre suyu kirlettiÄŸini biliyor muydunuz? Ya da cıvasız ürünleri tercih ederek yıllık cıva kullanımının 470 kilogram azaltılabileceÄŸini duymuÅŸ muydunuz?