Yıldırım oluşmasında meteorolojik şartların yanı sıra yer yüzeyinin durumu da çok önemlidir. Yüksek binalar, ağaçlar ve metalik eşyalar gibi iyonlaştırıcı malzemeler yıldırım oluşumu için uygun koşullar hazırlar.
Cep telefonu metal maddelerden oluştuğu için üzerine yıldırım düşme olasılığını artırıyor. Aynı şekilde sabit telsiz ev telefonlarıda şimşek çekebiliyor.
Yıldırım olayı, her ne kadar yıldırım düşmesi olarak bilinse de bulut ile yer arasındaki negatif ve pozitif elektrik yüklerinin pozisyonlarına göre bazen buluttan yere doğru, bazen de yerden buluta doğru olmaktadır.
Yıldırımların anlık takip edilebileceği site adresi: tr.blitzortung.org
Yıldırıma karşı korunmada temel şart, yıldırım deşarjının en kısa yoldan toprağa akmasını sağlamaktır.
Gök gürültülü hava olaylarında güvenli bir binanın içine gidilmelidir. Açık alanlardan kaçınılmalıdır.
Yıldırımın alanda bulunan en yüksek nesnelere düşmeye meyilli olduğu unutulmamalı, tek başına yüksek ağaçlar, kuleler ya da elektrik direklerinden uzak durulmalıdır.
Metal iletkenlerden (elektrik hatları ya da metal çitler gibi) uzak durulmalıdır.
Kapalı metalden oluşan araba ve diğer taşıtlar yıldırım için bir sığınma ortamıdır. Buradaki metal çerçeveli ortamlar yıldırıma karşı bir Faraday kafesi oluştururlar. Akımların kafesin dış yüzeyinden akmasıyla içerisi için bir koruyucu kalkan oluşmaktadır.
Çok fırtınalı yıldırımlı ve şimşekli havalarda elektronik cihazları devre dışı bırakın. Özellikle Cep Telefonu, Kablosuz Ev telefonu gibi yıldırım çekmeye meyilli cihazları bu havalarda kullanmayın. Uydu, Televizyon, Radyo gibi elektronik aletlerin fişini bu havalarda çekin. Son zamanlarda artan yıldırım düşmelerinin ve yaşam yitirme nedenlerinin başında bu basit önlemlerin sağlanmaması geliyor.
Otomobiller yıldırıma karşı koruma sağladığı için yağışlı ve yıldırımlı havalarda otomobil içinde kalmak daha güvenli hale geliyor otomobile yıldırım düşse bile içinde bulunanlar zarar görmüyor. Normalde insan vücudu yıldırım çekmez ancak ıslak saç, ıslak el ve ağaç altında bulunma sivri metal cisimler bulundurma gibi durumunda doğrudan hedef haline gelebilir özellikle cep telefonu üzerinizde açık bulunuyorsa.
Yıldırımdan, binaların korunmasında 2 temel sistem vardır. Bunlar;
Pasif yakalama ucu (Franklin Çubuğu ve Faraday Kafesi) ve Aktif yakalama ucu (Paratoner)
Franklin Çubuğu
Pasif korunma yönteminde; yıldırımdan korunma yüksek noktalara sivri uçlu metallerin konulup toprak bağlantısının yapılması ile sağlanır. Amaç yıldırımın sivri uca düşerek oradan toprağa verilmesidir. Böylece düşen yıldırımın binaya ve çevresine zarar vermesi engellenmiş olur.
Genelde kule tarzı yerlerin, camilerin, fabrika bacalarının, siloların, asansör kulelerinin yıldırımdan korunmasında kullanılan bu yöntemde sabit bir koruma açısı ile belirlenen bir alan korunabilmektedir.
Franklin Çubuğu iniş iletkeni vasıtasıyla doğrudan toprağa iletilir. Yıldırım çubukları, deşarj esnasında ortaya çıkan çok büyük elektrik akımlarına “düşük dirençli” bir toprak yolu sağlarlar.
Faraday Kafesi
Faraday Kafesi dışarıdaki elektriksel olaylara karşı içerideki her şeyi korur. Korunmak istenilen yapı iletkenlik özelliğine sahip topraklanmış bir çeşit kafes içine alınarak ve çatıda belirli aralıklarla sivri uçlar çıkararak, yüksek frekanslı gerilimlerin ve manyetik parazitlerin geçişine izin vermemektedir. Faraday kafesinin sağladığı güvenlik, gözlerinin boyutlarına bağlıdır. Gözler küçüldükçe koruma artmaktadır. Faraday kafesi doğru şekilde uygulandığında çok etkin koruma sağlayan bir yöntemdir. Fakat maliyetinin yüksekliği çok yaygın olmasını engellemektedir.
Paratoner
Bir diğer korunma yöntemi olan paratonerlerin çalışma prensibi şöyledir; metal çubuğun varlığı eş potansiyel düzlemi deforme eder ve sıfır düzlemini yukarı doğru götürür, bunun üstüne de paratonerin ucundaki iyonlar bu noktada gerilim yoğunluğunu artırır. Buradan devamlı iyon çıkışlarının bulutun elektrik yükünü nötrleştirdiği kabul edilir. Yıldırımın belirli bir uzaklıktaki komşu bölgeye düşmektense paratoner üzerine düşeceği kabul edilir. Aktif paratonerler, montajının yapıldığı noktadan itibaren belirli koruma çapının kapsadığı alanı ve binaları korurlar.