Kadın Haklarına Büyük Önem Veren Ziya Gökalp Hakkında Bilgi

Ziya Gökalp, 23 Mart 1876 tarihinde Diyarbakır’da doğan, ilk ve orta öğretimini Diyarbakır’da tamamlayan İstanbul’da Yüksek Okul okuyan yazar, toplumbilimci, şair ve siyasetçidir. Kısa süren bir hastalığın ardından, 25 Ekim 1924 tarihinde İstanbul’da vefat etti.

Babasından ve amcasından ilk temel bilgileri, Arapça, Farsça, İslam felsefesini öğrendi. Daha sonra Fransızca öğrenip Batı felsefesini ve edebiyatını da tanıdı.

1912 yılında Ergani Maden’den Meclis-i Mebusan’a seçildi, İstanbul’a taşındı. Türk Ocağı’nın kurucuları arasında yer aldı. Türkiye’de ilk sosyoloji bölümünü 1914 yılında Ziya Gökalp kurmuştur. 1913-1919 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olarak çalıştı. Çeşitli dergilerde yazdı.

Birinci Dünya Savaşı’nda Avrupalı devletler, ülkemizi işgal etti. İngilizler 1919 yılında, Ziya Gökalp’i Malta’ya sürdü. 2 yıllık sürgün döneminden sonra Diyarbakır’a döndü. Diyarbakır’da 1922 yılında Küçük Mecmua adlı dergiyi çıkarmaya ve dersler vermeye başladı.

Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülük ettiği destansı Milli Mücadeleyi destekledi. Sömürgeci işgalci ülkelerin Doğu illerimizi ele geçirme girişimlerine karşı mücadele etti. 1923 yılında Ankara’ya giderek Milli Eğitim Bakanlığı’nda Telif ve Tercüme Komisyonu başkanlığı yaptı. Aynı yıl İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Diyarbakır milletvekili olarak girdi.

Ziya Gökalp Batıcılık, İslamcılık ve ulusçuluk görüşlerini sentezleyen ilk sosyologtur. “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” ve “Türkçülüğün Esasları” onun en bilinen eserleridir.

Ziya Gökalp, ulusal bir toplum oluşturma yolunda kadın haklarına büyük önem verir ve bu anlayışını yerleştirmek için de eski Türklerdeki kadınların sahip oldukları haklara dikkat çeker.

Günümüzde Batı toplumlarında yer alan çağdaş yaşam biçimine ait ne varsa bunların eski Türk toplumlarında olduğu belirtilmiştir. Bu konuların başında da kadının toplum içerisindeki eşitlikçi konumu gelmektedir. Eski Türklerde ana soyu çok önemli, kadınların hukuku erkeklerden daha yüksektir. Kadınlar birer usta binici, iyi silah kullanıcısıdır. Yiğitlik konusunda erkeklerle yarışır. Kadın aynı zamanda hükümdar, kale koruyucusu, vali ve elçi olabilmektedir. Yapılan bütün işlerde kadınların görüşü alınır.

Ziya Gökalp’in düşünceleri başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, Cumhuriyet tarihi boyunca pek çok üst düzey yönetici, aydın ve bürokrat gibi geniş çevrede etkili olmuştur.

ZİYA GÖKALP’İN ESERLERİ
Şiir Kitapları:
Şaki İbrahim Destanı (1908, ayrıca şu baskısı da var: Şaki İbrahim Destanı ve Bir Kitapta Toplanmamış Şiirler, hzl. Şevket Beysanoğlu, İstanbul 1976)
Kızıl Elma (1914, ayrıca hzl. Hikmet Tanyu, Ankara 1976)
Yeni Hayat (1918)
Altın Işık (1823)

İnceleme, araştırma türündeki eserleri:
Doğru Yol (1923)
Felsefe Dersleri (hzl. Ali Utku-Erdoğan Erbay, Konya 2006)
Halk Klasikleri (hzl. Selahaddin Yazıcıoğlu, Diyarbakır 1972)
Makaleler I-IX (hzl. Şevket Beysanoğlu, Süleyman Hayri Bolay, M. Orhan Durusoy, Rıza Kardaş, M. Abdülhaluk Çay, Ferit Ragıp Tuncor, 1976-1980)
Malta Konferansları (hzl. Fahrettin Kırzıoğlu, Ankara 1977)
Tamamlanmamış Eserler, 1. Cilt (hzl. Şevket Beysanoğlu, Ankara 1985)
Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri, (hzl. Rıza Kardaş, İstanbul 1973)
Türk Devletinin Tekamülü (hzl. Kazım Yaşar Kopraman, Ankara 1981)
Türk Medeniyet Tarihi (1926, hzl. İsmail Aka-Kazım Yaşar Kopraman, İstanbul 1976)
Türk Töresi (1923, ayrıca hzl. Hikmet Dizdaroğlu, Ankara 1976)
Türkçülüğün Esasları (1923)
Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1918)
Ziya Gökalp Külliyatı – I: Şiirler ve Halk Masalları (1952), Ziya Gökalp Külliyatı-II: Limni ve Malta Mektupları (1965), Ziya Gökalp, Kitaplar 1 (Toplu basım, hzl. M. Sabri Koz, İstanbul 2007)
Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler (ölümünden sonra)