Hangi iş dalı olursa olsun çalışma yaşamında psikolojik yıldırma yani mobbing; işyerinde bireylere üst kademedekiler, eşit düzeydeki çalışanlar veya astları tarafından sistematik biçimde uygulanan her türlü kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama gibi davranışları içerir. Bu tür durumlarla karşılaşanlar stres yaşar, hatta işinden ayrılır.
Her işyerinde ve her türlü kuruluşta bu tür durumlara rastlanabilir. Organizasyon bozukluğu olan işyerlerinde, disiplin getirme, verimliliği artırma, refleksleri koşullandırma öne sürülerek meşrulaştırılmaktadır.
En önemlisi de çalışma yaşamının kalitesini düşürmekte, sağlıksız bir örgüt yapısı meydana getirmektedir. Kişinin, bilinmezin ve çaresizliğin karşısında duyduğu korku ve endişeyle kendi içinde, tek başına mücadele edebilmesi çok güçtür.
Araştırmalara göre mobbing uygulayan amirlere bu konuda en büyük desteği nevrotik, korkak ve iktidar hırsı olan kişilerin verdiği görülmüştür.
Mobbing davranışları nelerdir:
Çalışan kişinin sözü yarıda kesilir, yaptığı iş sürekli eleştirilir, jest ve bakışlarla ilişki kesilir, yazılı ve telefonda tehditler vs. olur.
Kimse o kişiyle konuşmaz, diğerlerinden ayrılmış bir işyeri verilir, çalışanların kişiyle iletişime geçmeleri yasaklanır, orada yokmuş gibi davranılır.
Kişinin arkasından kötü konuşulur, asılsız söylentiler çıkarılır, aldığı kararlar sürekli sorgulanır, özgüveni olumsuz etkileyen işler yapmaya zorlanır.
Hiçbir özel görevi yoktur, anlamsız ve az nitelik gerektiren işler verilir, verilen iş sürekli değiştirilir, özgüveni kötü etkileyecek işler verilir.
Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanır, fiziksel şiddet tehditleri yapılır, doğrudan cinsel taciz ve fiziksel zarar görülebilir.
Bu tür durumlarla karşılaşan çalışanların yapması gerekenler:
Mobbing yapan zorbaya açıkça duruma itiraz ettiği söylenmeli, taciz edici söz ve davranışlarını durdurması istenmeli. Yanında güvendiği ve gerekirse tanıklık edebilecek bir iş arkadaşı olmalı.
Olayları, verilen anlamsız emir ve uygulamalar bir kağıda yazmalı.
İlk fırsatta zorba, yetkili birine şikayet edilmeli.
Gerekiyorsa, tıbbi ve psikolojik yardım alınmalı. Bu hem yardımcı olur, hem de mahkemede kanıt oluşturur.
Şikayet hakkında kuruluş için ne yapıldığı araştırılmalı.
İş arkadaşlarıyla durum paylaşılmalı, onlar da aynı şekilde rahatsız olabilirler, grupça başvuru daha etkili olur.
Mobbing süreci içerisinde gerçekleştirilen davranışları cezalandırma konusunda ceza hukuku araçları yeterlidir.