Gıda katkı maddeleri başta kanser olmak üzere çok sayıda hastalığa neden oluyor. Uzmanlar, bir bakıma damla damla insanları zehirleyen katkı maddeleri içeren ürünlerin tüketilmemesini tavsiye ediyor. Ayrıca bazı katkı maddelerinin tüketilmesi dinen yasaktır.
Gıdalarda kullanım ömrünü uzatması için kullanılan katkılara gıda katkı maddeleri deniliyor.
Normal koşullarda tek başına tüketilmeyen veya gıda hammaddesi olarak kullanılmayan, tek başına besleyici değeri olan veya olmayan; seçilen teknoloji gereği kullanılan işlem veya imalat sırasında kalıntı veya türevleri mamul maddede bulunabilen, gıdanın üretilmesi, tasnifi, işlenmesi, hazırlanması, ambalajlanması, taşınması, depolanması sırasında; gıda maddesinin tat, koku, görünüş, yapı ve diğer niteliklerini korumak, düzeltmek amacıyla kullanılmasına izin verilen maddeleri tanımlar.
Gıdalara 8 binin üzerinde katkı maddesi eklenmekte. Henüz hepsinin zararlı olup olmadığı test edilmemiştir.
Katkı maddeleri iki türlüdür ilk türü gıdalara doğrudan katılır ikinci türü ise dolaylı olarak gıdalara karışır. Örneğin gıdalarda tatlandırıcı olarak kullanılan aspartam doğrudan katkı maddesiyken, paketlenme, depolanma ve diğer işlemleri esnasında eser miktarlarda gıdalara karışan maddelerde dolaylı katkı maddesidir.
Katkı maddeleri bazı hastalıkları tetikler bunlar;
Dikkat Sürdürüm Bozukluğu / Hiperaktivite Sendromu
Alerji
Astma
Otizm, Yaygın gelişimsel bozukluk, Enüresis (idrar kaçırma)
Davranış bozuklukları
Depresyon, Duygu durum değişiklikleri
Kulak ağrıları, Kronik orta kulak iltihabı
Göz problemleri
G6PD Enzim eksikliği, Mide-bağırsak problemleri, Mide ağrısı
Baş ağrısı, Migren
Nazal polip
Cilt problemleri, Egzema, Ürtiker
Uyku problemleri
Tikler, Tourette sendromu
Bazı katkı maddeleri tabii kaynaklardan bazılarıda sentetik olarak üretilir.
Gıda katkılarında bir çok katkı maddesinin uzun yıllar kullanıldıktan sonra sağlık riskleri taşıdığı ortaya çıkmıştır.
Gıda katkı maddelerinin uygun kullanımı üretici, tüketici ve devlet işbirliğini gerektirmektedir. Üreticiler oto kontrole, ürettikleri besinin kalitesini üretim aşamalarında, satışa sunmadan önce kontrol etmeye önem vermelidir. Bunu kavrayan üreticiler kaliteli ve sağlıklı üretim yaparak hem halk sağlığına hizmet edecekler, hem de rekabette öncelik kazanacaklardır. Tüketiciler gıda katkı maddeleri konusunda bilinçlendirilmelidir. Besin sanayi için tüketici istekleri son derece önemlidir. Bilinçli tüketici hem üreticiyi doğru gıda katkı maddeleri kullanımı konusunda hem de devleti etkin kontrol yapma konusunda daha duyarlı hale getirecektir. Devlet de etkin kontrol mekanizması kurmalı, üreticilerin oto kontrol çalışmalarını teşvik etmeli, denetlemeli, analiz yöntemlerini standartlaştırmalı ve gıda katkı maddeleri analizi yapacak laboratuvarları geliştirmelidir.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de, gıdaya ilişkin hizmetlerin tümü devlet tarafından yürütülmektedir. Ancak yetkiler tek elde toplanmamıştır. Türkiye’de gıda kontrolünden sorumlu kurumlar bünyesinde 26 yasa, 6 tüzük, 10 yönetmelik, 6 genelge, çeşitli tebliğ ve standartlar mevcuttur. Bu durum bir mevzuat karmaşasına ve yetki sorununa yol açmaktadır.
Gıda kontrolünde; sağlık ocağı hekimleri yetkileri ve sorumlulukları konusunda eğitilmeli, yapması gereken işlerin önemi vurgulanmalı ve GKM’leri kontrolünde aktif görev alması sağlanmalıdır.
Gıda kontrolü, devletin tüketici menfaatini korumak konusunda uyguladığı politikalardan birisidir. Tüketicilerin; insan sağlığı ve yaşamına karşı tehlikeli olabilecek konulara karşı korunması için;
Mal ve hizmetlerin pazarlanmasında tüketicilerin korunması için güvenlik hakkı;
Tüketicilerin yanıltıcı, yanlış ve eksik bilgi, reklam, etiket v.b. uygulamalara karşı korunmaları için bilgi edinebilme hakkı;
Tüketiciye birden çok çeşit mal ve hizmet sunulması için seçme hakkı;
Kanun politikalarının oluşturulmasında tüketicilerin çıkarlarının dikkate alınmasını isteme hakkı vardır.
Laboratuvar teknikleri arasında bazı farklılıklar vardır; bu teknikler standartlaştırılmalıdır.
Laboratuvar sonuçlarını etkileyen standartlar da farklıdır; tek standart kullanılmalıdır.
Ayrıca, laboratuvarlarda kullanılan alet ve malzemeler bazen yok, bazen de eksiktir. Bu açıklar ve eksikler tamamlanmalıdır.
Cezalar caydırıcı değildir; yetkiler ve cezalar yeniden düzenlenmeli; ve görev kargaşasına son verilmelidir.