Türkiye’deki üniversite sayısı 2017 yılı itibarıyla 183 oldu. Bu 183 üniversiteden 118’i devlet, 65’i ise vakıf üniversitesidir. Türkiye’nin her ilinde en az bir devlet üniversitesi bulunmaktadır.
Günümüzdeki teşkilat ve statüye sahip üniversiteler 1863’te kurulan Dârülfünunla başlar. İstanbul Darülfünun veya Darülfünun-ı Şahane 1933 reformuyla İstanbul Üniversitesi’ne dönüştürülmüştür.
Türklerin Selçuklu, Osmanlı ve daha pek çok değişik dönemlerde kurduğu çeşitli statülerdeki üniversiteler de pozitif bilimlerin de okutulması bakımından üniversite olarak bilimsel kariyerini başından günümüze kadar muhafaza etti. Bu sebeple Türkiye’de modern üniversitelerin ilki olan İstanbul Üniversitesi, 1453 senesinde Fatih Sultan Mehmed’in din ilimleri yanında fen ilimlerinin de okutulması için kurduğu Fatih Külliyesi’ne dayanmakta olup, yaklaşık beş asırlık bir geçmişe sahiptir.
Osman Hamdi’nin 1882’de kurduğu Mimar Sinan Üniversitesi (Sanayi-i Nefise Mektebi) Türkiye’deki en köklü üniversitelerdendir. Bu arada Ankara’da çeşitli tarihlerde Hukuk (1927), Dil ve Tarih-Coğrafya (1935), Fen (1943) ve Tıp (1945) gibi fakülteler kuruldu. Aynı zamanda aslı 1773 yılına dayanan Yüksek Mühendis Mektebi, İstanbul Teknik Üniversitesi adını aldı (1944).
Devlet Üniversiteleri Kuruluş Yılları ve Bulunduğu Şehirler
1773 Deniz Harp Okulu (İstanbul)
1834 Kara Harp Okulu (Ankara)
1926 Gazi Üniversitesi (Ankara)
1933 İstanbul Üniversitesi (İstanbul)
1937 Polis Akademisi (Ankara)
1944 İstanbul Teknik Üniversitesi (İstanbul)
1946 Ankara Üniversitesi (Ankara)
1951 Hava Harp Okulu (İstanbul)
1954 Atatürk Üniversitesi (Erzurum)
1955 Ege Üniversitesi (İzmir), Karadeniz Teknik Üniversitesi (Trabzon)
1956 Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Ankara)
1967 Hacettepe Üniversitesi (Ankara)
1971 Boğaziçi Üniversitesi (İstanbul)
1973 Çukurova Üniversitesi (Adana)
1974 Cumhuriyet Üniversitesi (Sivas), Dicle Üniversitesi (Diyarbakır)
1975 Fırat Üniversitesi (Elâzığ), İnönü Üniversitesi (Malatya), Ondokuz Mayıs Üniversitesi (Samsun), Selçuk Üniversitesi (Konya), Uludağ Üniversitesi (Bursa)
1978 Erciyes Üniversitesi (Kayseri)
1982 Akdeniz Üniversitesi (Antalya), Anadolu Üniversitesi (Eskişehir), Dokuz Eylül Üniversitesi (İzmir), Marmara Üniversitesi (İstanbul), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (İstanbul), Trakya Üniversitesi (Edirne), Yıldız Teknik Üniversitesi (İstanbul), Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van)
1987 Gaziantep Üniversitesi (Gaziantep)
1992 Abant İzzet Baysal Üniversitesi (Bolu), Adnan Menderes Üniversitesi (Aydın), Afyon Kocatepe Üniversitesi (Afyonkarahisar), Balıkesir Üniversitesi (Balıkesir), Celal Bayar Üniversitesi (Manisa), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (Çanakkale), Dumlupınar Üniversitesi (Kütahya), Galatasaray Üniversitesi (İstanbul), Gaziosmanpaşa Üniversitesi (Tokat), Gebze Teknik Üniversitesi (Kocaeli), Harran Üniversitesi (Şanlıurfa), İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İzmir), Kafkas Üniversitesi (Kars), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (Kahramanmaraş), Kırıkkale Üniversitesi (Kırıkkale), Kocaeli Üniversitesi (Kocaeli), Mersin Üniversitesi (Mersin), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi (Muğla), Mustafa Kemal Üniversitesi (Hatay), Niğde Üniversitesi (Niğde), Pamukkale Üniversitesi (Denizli), Sakarya Üniversitesi (Sakarya), Süleyman Demirel Üniversitesi (Isparta), Bülent Ecevit Üniversitesi (Zonguldak)
1993 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (Eskişehir)
2006 Adıyaman Üniversitesi (Adıyaman), Ahi Evran Üniversitesi (Kırşehir), Aksaray Üniversitesi (Aksaray), Amasya Üniversitesi (Amasya), Bozok Üniversitesi (Yozgat), Düzce Üniversitesi (Düzce), Erzincan Üniversitesi (Erzincan), Giresun Üniversitesi (Giresun), Hitit Üniversitesi (Çorum), Kastamonu Üniversitesi (Kastamonu), Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (Burdur), Namık Kemal Üniversitesi (Tekirdağ), Ordu Üniversitesi (Ordu), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (Rize), Uşak Üniversitesi (Uşak)
2007 Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi (Ağrı), Artvin Çoruh Üniversitesi (Artvin), Batman Üniversitesi (Batman), Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi (Bilecik), Bingöl Üniversitesi (Bingöl), Bitlis Eren Üniversitesi (Bitlis), Çankırı Karatekin Üniversitesi (Çankırı), Karabük Üniversitesi (Karabük), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi (Karaman), Kırklareli Üniversitesi (Kırklareli), Kilis 7 Aralık Üniversitesi (Kilis), Mardin Artuklu Üniversitesi (Mardin), Muş Alparslan Üniversitesi (Muş), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi (Nevşehir), Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi (Osmaniye), Siirt Üniversitesi (Siirt), Sinop Üniversitesi (Sinop)
2008 Ardahan Üniversitesi (Ardahan), Bartın Üniversitesi (Bartın), Bayburt Üniversitesi (Bayburt), Gümüşhane Üniversitesi (Gümüşhane), Hakkari Üniversitesi (Hakkari), Iğdır Üniversitesi (Iğdır), Munzur Üniversitesi (Tunceli), Şırnak Üniversitesi (Şırnak), Yalova Üniversitesi (Yalova)
2010 Abdullah Gül Üniversitesi (Kayseri), Bursa Teknik Üniversitesi (Bursa), Erzurum Teknik Üniversitesi (Erzurum), İstanbul Medeniyet Üniversitesi (İstanbul), İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İzmir), Necmettin Erbakan Üniversitesi (Konya), Türk Alman Üniversitesi (İstanbul), Yıldırım Beyazıt Üniversitesi (Ankara)
2011 Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (Adana)
2013 Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (Ankara)
2015 Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi (Antalya), Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi (Balıkesir), İskenderun Teknik Üniversitesi (Hatay), Sağlık Bilimleri Üniversitesi (İstanbul), Türkiye Uluslararası İslam, Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (İstanbul)
2016 İzmir Bakırçay Üniversitesi (İzmir), İzmir Demokrasi Üniversitesi (İzmir), Milli Savunma Üniversitesi (İstanbul), Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi (Ankara)
Vakıf Üniversiteleri Kuruluş Yılları ve Bulunduğu Şehirler
2013 Anka Teknoloji Üniversitesi (Ankara)
1996 Atılım Üniversitesi (Ankara)
1994 Başkent Üniversitesi (Ankara)
1984 Bilkent Üniversitesi (Ankara)
1997 Çankaya Üniversitesi (Ankara)
2009 TED Üniversitesi (Ankara)
2003 TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (Ankara)
2011 Türk Hava Kurumu Üniversitesi (Ankara)
1999 Ufuk Üniversitesi (Ankara)
2013 Yüksek İhtisas Üniversitesi (Ankara)
2014 Akev Üniversitesi (Antalya)
2011 Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi (Antalya)
2012 Uluslararası Antalya Üniversitesi (Antalya)
2008 Hasan Kalyoncu Üniversitesi (Gaziantep)
2013 Sanko Üniversitesi (Gaziantep)
2007 Acıbadem Üniversitesi (İstanbul)
2015 Ayvansaray Üniversitesi (İstanbul)
1998 Bahçeşehir Üniversitesi (İstanbul)
1997 Beykent Üniversitesi (İstanbul)
2016 Beykoz Üniversitesi (İstanbul)
2010 Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi (İstanbul)
2014 Biruni Üniversitesi (İstanbul)
1997 Doğuş Üniversitesi (İstanbul)
2010 Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi (İstanbul)
2016 Fenerbahçe Üniversitesi (İstanbul)
2011 Gedik Üniversitesi (İstanbul)
1998 Haliç Üniversitesi (İstanbul)
1996 Işık Üniversitesi (İstanbul)
2015 İbn Haldun Üniversitesi (İstanbul)
2010 İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi (İstanbul)
2007 İstanbul Arel Üniversitesi (İstanbul)
2003 İstanbul Aydın Üniversitesi (İstanbul)
1994 İstanbul Bilgi Üniversitesi (İstanbul)
2006 İstanbul Bilim Üniversitesi (İstanbul)
2013 İstanbul Esenyurt Üniversitesi (İstanbul)
2008 İstanbul Gelişim Üniversitesi (İstanbul)
2011 İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi (İstanbul)
2016 İstanbul Kent Üniversitesi (İstanbul)
1997 İstanbul Kültür Üniversitesi (İstanbul)
2009 İstanbul Medipol Üniversitesi (İstanbul)
2015 İstanbul Rumeli Üniversitesi (İstanbul)
2010 İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İstanbul)
2008 İstanbul Şehir Üniversitesi (İstanbul)
2001 İstanbul Ticaret Üniversitesi (İstanbul)
2015 İstinye Üniversitesi (İstanbul)
1997 Kadir Has Üniversitesi (İstanbul)
1992 Koç Üniversitesi (İstanbul)
1997 Maltepe Üniversitesi (İstanbul)
2012 MEF Üniversitesi (İstanbul)
2012 Nişantaşı Üniversitesi (İstanbul)
1999 Okan Üniversitesi (İstanbul)
2007 Özyeğin Üniversitesi (İstanbul)
2008 Piri Reis Üniversitesi (İstanbul)
1994 Sabancı Üniversitesi (İstanbul)
2011 Üsküdar Üniversitesi (İstanbul)
1996 Yeditepe Üniversitesi (İstanbul)
2009 Yeni Yüzyıl Üniversitesi (İstanbul)
2001 İzmir Ekonomi Üniversitesi (İzmir)
2001 Yaşar Üniversitesi (İzmir)
2009 Nuh Naci Yazgan Üniversitesi (Kayseri)
2010 Karatay Üniversitesi (Konya)
2013 Konya Gıda Tarım Üniversitesi (Konya)
1997 Çağ Üniversitesi (Mersin)
2009 Toros Üniversitesi (Mersin)
2010 Avrasya Üniversitesi (Trabzon)
1945’te çıkarılan kanunla bütün üniversiteler, aynı hükümlere tabi olmak üzere ilim ve idarede muhtar tüzel kişilikler hâline geldi.
1960’ta üniversiteler kanununda yapılan değişiklikle üniversiteler, fakülte, enstitü, yüksekokul ve araştırma kuruluşlarından meydana gelen, idari ve ilmi muhtariyeti olan eğitim, öğretim ve araştırma merkezleri hâline geldi. Yine bu kanuna göre yeni fakülte açılıp kapatılması için üniversite senatosunun teklifi ve Milli Eğitim Bakanı’nın tasdik etmesiyle yürürlüğe girdi.
1961 Anayasası, 1971 Anayasa değişikliği ve 1982 Anayasası’nda üniversite teşkilatlarında yapılan bazı değişiklikler esnasında memleket sathındaki üniversiteler belirlenerek yeni bir düzene sokuldu. 1982 Anayasası’yla bütün yükseköğrenim kurumları üniversite çatısı altına alındı. Bu kurumların kontrolü yine 1982’de kurulan Yüksek Öğretim Kuruluna (YÖK) verildi.