Sağlıklı Beslenmenin Sırları

Beslenme sağlığımızın temelini oluşturur. Acıkınca bir şeyler yemek beslenmek değildir. Günlük gereksinimimiz olan enerjiyi alabilmek, gelişebilmek, çalışabilmek, çevremize uyum sağlayabilmek için yeterli ve dengeli besin almamız şarttır. Buna sağlıklı beslenme diyoruz. İnsanın anne karnınından yaşlılığına kadar geçen süre içinde beden ve ruh sağlığını, düşünsel gelişimini beslenme yönetecektir. Sağlıklı beslenme için besin unsurlarının bilinmesi, seçilmesi, hazırlanması ve pişirilme teknikleri konusunda bireyleri bilinçlendirmek gerekir. Herkesin yaşına, cinsiyetine, kilosuna ve çalışma durumuna göre beslenmesi farklılıklar gösterdiği gibi bebeklik, çocukluk, gençlik, orta yaş, ihtiyarlık, hamilelik, emziklilik, hastalık gibi devrelerde beslenmeye ayrı özen göstermek gerekir. Bu özellikler dikkate alınarak herkesin çeşitli besin maddelerinden yeterli ve dengeli bir şekilde alması şarttır.

Hayvansal ve bitkisel kaynaklardan alınan yiyecekler, insan beslenmesinde esas olan çeşitli besin maddelerini içerirler.Besin maddeleri, vücudun beslenmesinde özel fonksiyonu olan kimyasal bileişklerdir ve bunlar 6 grupta toplanırlar :

1) Karbonhidratlar (Nişasta ve Şekerler)

2) Yağlar (Her türlü hayvansal ve bitkisel yağlar)

3) Proteinler (Et, süt, yumurta, baklagil ve bazı tahıllar)

4) Vitaminler (Sebze, meyvelerde ve diğer besinlerimizde bulunan vücut fonksiyonu bakımından çok önemli hayati maddelerdir.)

5) Madensel maddeler ( Sebzeler, meyve ve proteinli besinlerde bulunan önemli kimyasal maddelerdir.)

6) Su

Orta yaş grubundaki her insanın mutlaka hergün alması gereken besin çeşitleri ve miktarları şunlardır :

1) İki su bardağı süt veya mamüllerinden biri.

2) Bir kibrit kutusu büyüklüğünde peynir.

3) 50-100  gram kadar kırmızı et. ( kasap hayvanları etleri ) veya beyaz et ( kümes hayvanları etleri veya balık çeşitleri )

4) Bir veya iki porsiyon yaş veya kuru sebze.

5) Bir veya iki çeşit meyve veya pişmemiş yaş sebze.

6) Bir iki dilim ekmek veya tahıl çeşidi.

Özel durum gerektiren devrelerde bu besinler hem daha çok çeşitlendirilir hem de miktarları arttırılır.

Bireyler bu kurallara uygun beslenme yerine daha çok örf ve adetlere bağlı beslenme ile, eğitim eksikliğinin ortaya çıkardığı yanlış beslenmekurallarına göre beslenir. Örneğin ekmek yiyip çay içerek açlık duygusunu bastırır, ya da sabah sucuklu yumurta, öğlen et çeşidi, akşam balık veya tavuk çeşidi yiyerek iyi beslendiğini zanneder. Her iki durumda yanlış beslenmedir.

Türk toplumunun sosyal yapısı oldukça farklıdır. Çalışma ve gelir düzeyinin eşit olmayışı, ayrıca her gün artan fiyatlar sağlıklı beslenmeyi engeller. Kişi beslenme bilgisinden de yoksunsa, örneğin besinlerin üretilmesi, saklanması, pişirmeye hazırlama ve pişirme teknikleri vs. gibi çok önemli konuları bilmiyorsa yeterli ve dengeli beslenemez.

Yeterli ve dengeli beslenmek pahalı yiyecekleri yiyebilmek anlamına gelmez. Vücudun ihtiyacını karşılayabilecek besin çeşitlerinden seçerek yemek listesi hazırlandığı taktirde ve bunlardan da yeterli miktarda tüketildiğinde iyi beslenme yapılmış olur.

Vücudun besin ihtiyacını karşılayacak besin çeşitlerini biliyorsak pahalısının yerine ucuz olanları seçerek pekala vasat bir gelirle doğru beslenmek mümkün olabilir. Örneğin barbunya balığı yerine istavrit balığı yemekle vücudun protein ihtiyacı en iyi şekilde karşılanmış olur. Bu bakımdan yiyeceklerin hangi besin maddelerini içerdiğini bilmek gerekir. Bazı yiyecekler proteince bazıları karbonhidrat yönünden diğer bazıları da vitamin ve madensel tuzlarca zengindirler. Yeterli ve dengeli beslenmek için herkes, yukarıda 6 maddede topladığım yiyecek çeşitlerinden sağlık ve ekonomik durumlarına göre uygun olanlarını seçip buna göre yemek listelerini düzenlerse doğru beslenme yapmış olur. Bu besin unsurlarından biri alınmadığında veya gereğinden az ya da çok alındığında büyüme ve gelişme bozulduğu gibi sağlık konusunda büyük problemlerin çıktığı artık bilimsel olarak anlaşılmıştır. Bu altı çeşit besinden sadece biri alındığında bunun vücut için bir etkinliği yoktur.Ancak altısı birlikte yeter ölçüde alındığında vücut normal büyüme ve gelişimini, sağlıklı ve güçlü çalışmasını sürdürür.