Farabi Kimdir Kısaca Özet Bilgi

Farabi, Kazakistan’da doğan ünlü filozof, bilim adamı aynı zamanda gökbilimci, mantıkçı ve müzisyendir. Tam adı Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ el-Fârâbî et-Türkî olan Fârâbî, Türkistan’ın Fârâb şehri yakınlarındaki Vesiç’te doğmuştur.

Tahsilini tamamladıktan sonra bir süre kadılık yaptığı söylenen Fârâbî, ilim öğrenmek amacıyla bu görevinden ayrılarak hayatı boyunca seyahat etmiştir. Taşkent, Buhara, Semerkant, Merv, Belh ve Rey gibi önemli şehirleri gezdikten sonra, kırklı yaşlarında dönemin en önemli ilim ve kültür merkezi olan Bağdat’a gelmiştir. Fârâbî Bağdat’ta dönemin en büyük âlimlerinden olan İbnü’s-Serrâc (ö. 929)’tan Arapça okumuş ve kendisine mantık okutmuştur.

Kendisi 20 yıl kadar Bağdat’ta yaşamış ve eserlerinin büyük çoğunluğunu burada kaleme almıştır. 941-42 yıllarında Bağdat’ta yaşanan dinî-siyasî huzursuzluklardan uzaklaşmak isteyen Fârâbî, Halep ve Şam’a gitmiştir. Mısır’a kısa bir ziyaret gerçekleştirip tekrar Şam’a dönmesinin ardından h. 339/950 tarihinde burada vefat etmiştir.

Fârâbî, talebelerine de bir filozofun dünyevî, nefsanî zevklere düşkün olmayan, doğruya ulaşmada azimli ve iradeli, ilim öğrenme yolunda sabırlı, üstün zekâ ve kavrayışa sahip bir insan olması gerektiğini söylemiştir.

İslam felsefesini metot, terminoloji ve problemler açısından temellendiren Fârâbî aynı zamanda İslâm dünyasının en önemli mantıkçısıdır. Ona göre felsefe öğrenimine başlamadan önce kişinin mantık tahsil etmesi zorunludur. Çünkü mantık ilmi, insanların farklı düşünce nesneleri hakkında karar verme kabiliyetlerini güçlendiren, zihni hataya karşı koruyan bilimsel incelemenin en üstün aracıdır. Mantık yöntemleri arasında yer alan burhân da insanı mutlak kesinliğe ulaştıran tek yöntemdir.

Fârâbî kozmolojisinde ayaltı âlem dört unsurdan (madenler, bitki, hayvan ve insanlardan) oluşur. Ayüstü âlem, hareketlerin dairevi olduğu, oluş ve bozuluşun olmadığı ve kendi kemallerine sahip olan varlıkların yer aldığı âlemdir. Ayüstü âlemde hiyerarşi yukarıdan aşağıya iken ay altı âlemde aşağıdan yukarıya doğru gider.

Fârâbî hayatı boyunca büyük küçük 100’den fazla eser kaleme almıştır. Fârâbî’nin günümüze
kadar gelen eserlerinden bazıları şunlardır:
El-Medînetü’l-Fâzıla
Es-Siyâsetü’l-Medeniyye
Kitâbü’l-Mille
İhsâ’ü’l-‘Ulûm
Tahsîlu’s-Sa’âde
Et-Tenbîh ‘alâ Sebîli’s-Sa’âde
Fusûlü’l-Medenî
El-Cem’ Beyne Re’yeyi’l-Hakîmeyn
El-İbâne ‘an Garazi Aristotâlîs fî Kitâbi Mâ Ba’de’t-Tabî’a
Me’âni’l-‘Akl
Risâle fîmâ Yenbagi en Yükaddem Kalbe te’allümi’l-Felsefe
Uyûnü’l-Mesâ’il
Fusûsü’l-Hikem
Et-Ta’lîkat
Kitâbü’l-Hurûf
Kitâbü’l-Burhân