Ağaç Yetiştirmede Çevresel Etkilerin Yeri ve Önemi

Soğuk bölgelerde süs ağaç ve küçük ağaç yetiştirilmesinde birçok faktör etkilidir. Arazinin genel yapısı ile karasal iklimin etkisi bitki yetişmesini sınırlayıcı en önemli faktörlerdir. Diğer faktörlerin arasında ekonomik faktörlerin de ayrı bir yeri vardır.

Karasal iklimin etkili olduğu yüksek step yaylalarında kışın dondurucu soğuklann yanında, yazın şiddetli ve kuru sıcaklık olur.

SoÄŸuk iklim bölgelerinde aÄŸaç ve aÄŸaççık yetiÅŸtirmede önem arzeden çevre faktörler yükseklere çıkıldıkça ışığın etkisi artış gösterir. Bin 800 metre yükseklikte bitkiler, güneÅŸten dünyaya gelen ışığın yüzde 75’ini kullanırlar. Sıcaklıkla bitki yetiÅŸmesi arasında büyük bir korelasyon mevcuttur.

Sıcaklıktan, bitkiler farklı ÅŸekilde faydalanırlar. Odunsu yapıdaki bitkiler 20-30 °C’deki sıcaklıktan optimum seviyede yararlanırlar. 0-5 °C ile 40-50 °C’deki sıcaklıklar bitkilerin faaliyet gösterdiÄŸi alt ve üst sınır olarak bilinmektedir.

Sıcaklık, ekvatordan kutuplara ve deniz seviyesinden dağlara doğru çıkıldıkça azalma gösterir. Sıcaklığın yükseldikçe azalması, havanın doğrudan doğruya güneş
ışınlamasıyla deÄŸil, sıcaklığın toprak yüzeyinden alınmasından ileri gelir. Genellikle her 100 metrede 0,54 °C ya da 184 metrede 1°C sıcaklığın azaldılğı kabul edilir. Türkiye’de her 100 metre yükseklik artışında 0,5 ila 0,6°C sıcaklığın azaldığı kabul edilir.

Don olayının önemi ve etki derecesi zamana ve özellikle mevsime göre farklıdır. Ekstrem kış soÄŸukları bitki hücresinde buz oluÅŸturduÄŸundan hücrenin parçalanmasına ve bitkinin ölmesine neden olur. Yine aynı ÅŸekilde toprağın soÄŸuktan donması ve sert doÄŸu rüzgarının buharlaÅŸtırmayı artırması, bitkilerin kurumasına neden olur. Birçok olumsuz koÅŸulların biribirini etkilemesine karşın soÄŸuÄŸa dayanabilen aÄŸaçların cins ve türlerinden bazıları; Picea, Betula, Sala, Larix ile Pinus cembre -50 °C’lik soÄŸuklara dayanabilmektedir.

Ağaç yetiştirmede etkili diğer bir faktör enlem dercesi, yükseklik (rakım) ve buna bağlı olan vejetasyon süresidir. Ekvatordan kutuplara, deniz seviyesinden dağlara doğru yükseldikçe ortalama sıcaklık düştüğünden, vejetasyon periyodu kısalmaktadır.

Topoğrafik yapı, derin vadiler ya da taban ve açık arazilerde fidanların yer alışı, alanın soğuk bir koridora açılışı yetiştiriciliği olumsuz yönde etkiler. Soğuğa dayanıklı ağaç türlerinin seçim çalışmasında seleksiyon önem arzeder.

Aynı türün aynı orijinli populasyonlarında aynı düşük sıcaktın farklı şekilde etkilenir ve zarar görürler.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir