Nevruz Bahar Bayramı, Türkün yeniden tarih sahnesine çıkışını, yeni bir yılın başlamasını ifade eden bir gündür. Nevruzun başlangıç tarihi Miladi takvime göre 21 Mart’tır. Bir diğer adı Ergenekon Bayramıdır.
Baharın ilk günüdür. Kuzey yarım kürede bahar ekinoksu gerçekleşir. Gece ile gündüzün eşit olduğu ve güneşin ekvatora dik açıyla geldiği gündür. Ayrıca hem kuzey hem de güney kutbu aynı anda gündoğumu hattındadırlar ve gün ışığı her iki yarımküre arasında eşit olarak paylaşılmaktadır.
Uygur Halk Ağız Edebiyatının Esasları adlı eserde bu bayramın çok eskiye dayandığı, Kazak, Kırgız, Özbek ve Tatar Türkleri tarafından kutlandığı ve Çin halkı üzerinde büyük etkiler oluşturduğu bilinmektedir. Yine bu eserde merasimin kaide ve kuralları yer almaktadır.
Türk ve Altay halk kültüründe yeni yıl olarak gece ile gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü olarak kutlanır. Bu güne ve yeni yılın başladığı zamana Yılgayak denir.
Hun, Göktürk, Uygur, Selçuklu, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde geleneksel bir bayram olmuş ve merasimler, eğlencelerle sürmüştür. Büyük Selçuklu Devleti’nin tarihi sınırları içinde bulunan günümüzdeki her yerde Nevruz bayramı yöresel bazı farklılıklar dışında, aynı anlam çerçevesinde kutlanmaktadır. Nevruz, Kuzey Kıbrıs’tan Doğu Türkistan’a kadar ulusun ulu günü, yeni yıl habercisi ve bahara ulaşmak gibi anlamlar ifade eder. Ayrıca Nevruz Sultanı, Mart Dokuzu gibi isimlendirmeler de yapılır.
Türk Cumhuriyetleri’nde resmi bayram olarak kutlanan Nevruz Bahar Bayramı, 1995 yılından itibaren Türkiye’de Bayram olarak kabul edilen bir gün haline gelmiştir.
Türklerin Ergenekon’dan demirden dağı eritip çıkmalarını, baharın gelişini, doğanın uyanışını temsil eder. Doğu Türkistan’dan Balkanlara kadar tüm Türk kavimleri ve toplulukları tarafından, MÖ 8. yüzyıldan günümüze kadar her yıl 21 Mart’ta kutlanır.
Tarihte pek çok devlet tarafından bayram ve gelenek olarak kutlanmıştır. Bunların başında Anadolu beylikleri, Eski Mısır, İran, Safavi, Sasani, Moğollar, Selçuklu ve Osmanlı gelir.
Selçuklu ve Osmanlı’da milli bayram olarak kutlanan Nevruz, Nevruziye adlı şiirlere ve şenliklerle ziyafet verilerek kutlanırdı. Özel olarak hazırlanan Nevruziye adlı macun Osmanlı döneminden kalan bir kültür olarak bu gün hâlâ Manisa’da 21 Mart’ta Mesir macunu şenlikleri yapılmaktadır.
1921 ve 1925 yıllarında, Atatürk’ün huzurunda iki Nevruz Bayramı kutlanmıştır. Atatürk tarafından Nevruzun daha geniş katılımlı kutlanması teşvik edilmiştir.
Nevruz, 2009 yılında Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Pakistan, Özbekistan ve Türkiye’nin ortak başvurusuyla çok uluslu ortak kültürel miras olarak; 2016 yılında ise; Afganistan, Irak, Kazakistan, Tacikistan, Türkmenistan’ın katılımlarıyla genişleyerek tekrar UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında Sözleşmenin icracı birimi olan Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’nce İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine Türkiye adına kaydettirilmiştir.