Denizde Sismik Çalışma Yapmanın Amacı Nedir
I.Dünya savaşından sonra sanayileşmenin hızla artması otomobil ve diğer motorlu taşıt sayısının artması nedeniyle petrole olan ihtiyaç gün geçtikçe artmaya başlamıştır. Petrole olan bağımlılık günümüzde ise hat safhaya ulaşmıştır. Bu nedenle yeni sahalara ihtiyaç vardır. Yeni petrol sahaları keşfetmek için kara çalışmalarının yanı sıra deniz çalışmaları da önem kazanmıştır. Peki denizde petrol araştırmaları nasıl yapılmakta?
Denizde toplanan sismik veri temelde karadaki ile aynı olmasına rağmen elde ediliş bakımından doğal olarak karada toplanan sismik veriye göre bazı farklılıklar içerir. Bu farklılık deniz sismiğinde kullanılan ekipman ve verinin toplandığı fiziksel ortamdaki farklılıktan meydana gelir.
Denizde sismik çalışma yapmanın amacı (aynı karadaki gibi) petrol ve doğalgaz kapanımlarını tariflemektir. Denizde veri toplamak için özel olarak yapılmış bir gemi ve bu iş için gerekli olan ekipmanlara ihtiyaç vardır.
Denizde hidrofonlar kullanılmaktadır. Hidrofonlar streamer adı verilen alıcı kabloların içine yerleştirilerek suyun içine indirilir.
Her bir kayıt kanalında 8 veya 16 hidrofon paralel bağlanıp tek bir çıkış alınarak yansıma sinyalleri güçlendirilir ve rastgele gürültüler sönümlendirilir.
Alıcı kablolar birbirine eklenebilen 75 veya 100 metrelik bölümler halinde üretilirler ve alıcı grup aralıkları 6,25 veya 12,5 metre olarak düzenlenirler.
Çalışmanın amacına göre belirlenen hatlar üzerinde sabit bir hızla hareket eden bir gemi ve arkasında bulunan kaynak tarafından oluşturulan sismik enerji neticesinde yeraltındaki katmanlardan yansıyarak gelen sinyaller geminin arkasından çekilen alıcı kabloları vasıtasıyla kaydedilir.
Sismik veri toplanırken alıcı kablonun yanal hareketine müdahale edilemez fakat alıcı kablonun düşey konumu istenilen şekilde ayarlanabilir. Bu esnada alıcı kabloları yüzey dalgalarından az etkilenmesi için suyun 3-10 m altına çekilir. Bu işlem alıcı kablonun üzerine yerleştirilen (en fazla 300 m aralıklarla) derinlik düzenleyicileri (bird) adı verilen cihazlarla yapılır.
KUYRUK ŞAMANDIRASI(TAILBUOY): Alıcı kablolarının gemiden uzak tarafındaki ucuna yerleştirilen üzerinde GPS ve Flâşör bulunan şamandıradır. Alıcı kablo boyunun çok uzun olduğu durumlarda GPS yardımıyla eş zamanlı olarak alıcı kablosunun uzak ucunun gemiden olan konumu saptanır.
SİSMİK KAYITÇI(RECORDER): Sismik verinin kaydedildiği merkezdir. Alıcı kabloları doğrudan sismik kayıtçıya bağlıdır ve sürekli veri akışı mevcuttur.
NAVİGASYON SİSTEMİ: Denizde konum belirleme işi GPS kullanılarak yapılır. Bu sisteme alıcı kablosu üzerindeki derinlik düzenleyicilerinden, kuyruk şamandırası ve hava tabancası şamandırası üzerine monte edilmiş GPS alıcılarından alınan sinyaller girer.
Böylelikle navigasyon sistemi sismik veri toplanma esnasında, her atış noktası için alıcı kablolarının, atış noktasını ve geminin konum bilgilerini ayrıca da geminin hızını log dosyalarına kaydeder.