Cimrilik Sebepleri Zararları ve Dinen Sakıncaları
Hırsın bir ürünü olan cimrilik, bencillik duygusunun bir yansıması olarak ortaya çıkar. Bu tür eğilimler cimriliği teşvik eder. Bununla birlikte kişinin aklen zayıf ve fikren noksan olması yani tam ve oturmuş bir kişiliğe sahip bulunmaması cimriliğin doğmasına fırsat verir.
Bazı kimselerde cimrilik güven arayışından kaynaklanır. Bu tür cimrilik toplumsal konumunu muhafaza etme ve gelecek endişesi taşımaktan kaynaklanır. Bazılarında cimrilik, iktidar arzusundan ötürü ortaya çıkar.
Cimrilik, kazanma içgüdüsünde meydana gelen bir sapkınlıktır. Cimrilik, türlü sıkıntıları ve mahcubiyetleri göze alıp para ve mal biriktirip harcamayan kimsenin durumunu dile getiren bir ifadedir. Sağladığı yarar ve kolaylıklar nedeniyle kişinin parayı sevmesiyle başlar. Cimri parayı amaç edinir ve parayı sevmeye alışır, parayı hırslarını tatmin etme aracı sayar, onu biriktirmekten sevinç duyar. Artık para, bir vasıta değil, gaye olarak kişinin hayatı üzerinde bağlayıcı bir etki yapmaya başlar. Bu yönüyle cimrilik bir nefis hastalığıdır yani bir kişilik sorunudur.
Cimriler, gerçek benliğini kaybetmiş, yani benleri para ve servet olmuş kimselerdir. Para ve serveti kendisi için bir amaç haline getiren yani para ve servete esir olan, onunla şekillenen insanın gerçek beni para olmuş demektir.
Para toplayıp biriktirme anlamında cimrilik, bu kavramın dar anlamıdır. Genel anlamda cimriliğin dışa vurum biçimi ise, cimri kimsenin başka birini sevindirmeye asla yanaşmaması, bir anlamda topluma ve bireylere karşı yakınlık göstermede cimri olması, çevresine bir duvar örerek kendisine ait sözde değerli hazinelerini koruma altına almak istemesidir.
İstifçi kimselerin cimrilikleri para ve maddi şeyler konusunda olduğu gibi, duygular ve düşünceler alanında da geçerlidir. Kendileri sevgi vermezler ama sevilene sahip olma yoluyla sevgiyi elde etmeye çalışırlar.
Mal yığma ve servet edinmedeki ölçüsüz tutumlar cimriliği motive eden davranışlardır. Cimrilik, ileri derecede fakirlik korkusu, mala karşı beslenen aşırı sevgi ve tutku, benlikte oluşan aşırı hırs sebebiyle insanlara şefkat ve merhamet göstermeyi unutma gibi sebepler yüzünden meydana gelir. Yarından emin olmak, yoksul düşerek başkalarına muhtaç olmamak, yakınlarına iyi bir servet bırakmak, muhtemel belâ ve musibetlere karşı önlem almak gibi düşünceler cimriliğe yol açarlar.
Cimriliğin hem hasetle hem de açgözlülük ve kendini beğenmişlikle yakından ilişkisi vardır, çoğunlukla birlikte meydana çıkarlar. Dar görüşlü, korkak ve pinti olanlar cimrilik hastalığına kolay yakalanırlar. Cimrilik bir sığlık belirtisidir. Melankoli, paranoya gibi bazı patolojik durumlarda cimrilik ruhsal bir dengesizlik olarak ortaya çıkar. Yine cimrilik, obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu bulunan kimselerde ortaya çıkar.
Cimriliğin insanda sebep olduğu olumsuz ruh hali onun diğer davranışlarını etkiler, düşüncesini ve aklını esir alır, para ve mal hırsı kişiliği üzerinde hakimiyet kurar. Kişi ölçülü ve dengeli davranabilme yeteneğini kaybeder. Cimri kimseler mal konusundaki tutku ve takıntılarından kolay kolay vazgeçemeyecekleri için hak, insaf ve mantık ölçüleri içerisinde davranabilme kabiliyetlerini kaybedebilir, normal dışı tutumlar ortaya koyabilirler.
Cimri kimseler, katı kalpli, duygusuz, acımasız, bencil ve sadece kendini düşünen kişilik özellikleri geliştirirler. Gönüllerini, duygu dünyalarını fakirleştirirler.
Mülk edinme eğilimini bir hırs haline dönüştürerek hastalıklı bir davranış tarzı sergilerler.
Cimri kimse, hem kendisinin hem de geçindirmekle yükümlü olduğu kimselerin ihtiyaçlarını karşılamaktan geri durur. Ne kendisine yararı olur ne de başkalarına. Harcama yapmaktansa sefalete katlanır, beslenmek yerine açlığa, giyinmek yerine soğuğa, tedavi olmak yerine hastalığa razı olur.
Ahlâk bilimi açısından özgeci davranışların bireylerde güçlendirilmesi, insanların bencillikten arındırılması eğitimle mümkündür. Örneğin paylaşma eğilimi doğuştan insana hazır olarak verilen bir karakter olmaktan çok, öğrenilen bir kişilik özelliğidir. Çocuk paylaşma ya da paylaşmamayı öncelikle anne-baba tutumlarından öğrenmeye başlar.
Dinimizde de cimrilik olumsuz bulunmaktadır. Kur’an, cimriliğin insana verdiği zararları iki boyutta ele alır. Bunlardan birincisi insanların cimrilik yüzünden âhirette uğrayacağı cezalar, ikincisi ise, cimriliğin insana bu dünyada vermiş olduğu zararlardır.
Kur’an, cimrileşmenin sonucunun, hem bireyler hem de toplum için bir kötülük olduğunu belirtir. Cimriliğin, kişinin benliğinde korku, yalnızlık, vicdan azabı gibi ruhsal dengeyi bozan sorunlara yol açacağına işaret eder.