2016 Nobel Edebiyat Ödülü Amerikalı şarkıcı Bob Dylan’a verildi. Dünya üzerinde çok sayıda başarılı edebiyatçı varken gidip Amerikalı şarkıcıya ödül veren kurumlarda bu ödülü başlatan Nobel gibi.
Siyasi Düşüncelerle Nobel Ödülü Dağıtan Kurumlar Bu Ödülü Verebilecek Çapta mı?
Pek çok eleştirmen ve okuyucu Nobel kurumunu eleştirmekte, İsveç Akademisi’nin kararlarını ve gerekçelerini doğru bulmamaktadır ve kararların arkasında genellikle siyasi nedenler olduğu belirtilmektedir.
Bir kurum tarafından verilen bir ödül olması nedeniyle, üyelerin siyasi görüşleri, edebiyata bakış açıları ve İsveç’in siyasi politikası, kararların verilme sürecinde etkili olmuştur. Bu sorunun temel nedeni ödülü veren kurum yapısının uluslararası bir ödülü vermek için uygun olmamasıdır. Sorunun kaynağı İsveç Akademisi’nin muhafazakâr yapısıdır.
İsveç Akademisi üyelikleri ömür boyu sürmekte, edebiyat zevkleri ve edebiyata bakış açıları yıllar içinde hiç değişmeyen bir topluluk tarafından verilmektedir. İsveç Akademisi üyeleri tarafından, adaylar değerlendirilirken Fransızca, Almanca, Çince gibi diller dışında çok çeşitli dillerin çalışılmadığı görülmektedir. Türkçe, Danca dili gibi dillerde yazılan eserlerin sağlıklı değerlendirilmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durum Nobel edebiyat ödülleri gibi uluslararası bir ödülün verilmesi için yeterli olmamaktadır.
Bir ödülün veriliş gerekçelerini anlamanın en iyi yolu, o ödülü verenlerin kim olduğunu, ilgi alanlarını ve bağlantılarını incelemektir.
Nobel Ödüllerini veren kurumlar ve özellikleri şu şekildedir:
Norveç Nobel Komitesi
Norveç Parlamentosu tarafından seçilmiş 5 kişiden(milliyetçiden) oluşan bir komite tarafından verilir.
Karolinska Enstitüsü
1810 yılında kurulan ve İsveç’te yalnızca tıp eğitimi veren ilk kurum olan Karolinska Enstitüsü, 1901 yılından bu yana fizyoloji veya tıp alanında Nobel ödüllerini veren kurumdur.
İsveç Akademisi
İsveç Kraliyet Akademileri’nden biri olan İsveç Akademisi, 1786 yılında İsveç Kralı III.Gustav tarafından kurulmuştur. Görev süresi ömür boyu olan 18 üye, amaçları İsveç dilinin yüceliği, gücü ve yalınlığını korumak olan İsveçli yazarlar, dilbilimciler, edebiyat profesörleri, tarihçiler ve önemli hukukçulardan oluşmaktadır.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi
1739 yılında İsveç Kralı I. Frederick tarafından kurulan Akademi, özellikle doğa bilimleri ve matematik alanında çalışmalar yürüten 440 İsveçli ve 175 yabancı üyesi bulunan bağımsız bir kuruluştur. Nobel Komitesi’nin üyeleri de bu kurum tarafından atanmaktadır.